Gelezen
Verschrikkelijk
veel Indische
hoeken!
moessQn
Boekhandel van Stockum
Een Indo in Holland
Kamp Struiswijk
(Tdhoe
^Zetoi
Zo tegen Pasar Malam Besar Den Haag-
tijd barst ieder jaar de vulkaan van Indische
Letteren uit. Boekhandel van Stockum met
de grootste sortering boeken Indië/Indo-
nesië (ze hebben werkelijk alles op dit
gebied) fungeert als Vulkanologische
Dienst die de warme lavastroom in goede
banen leidt. Daar is tact en kennis voor
nodig en daar ontbreekt het Van Stockum
niet aan. Dat is duidelijk te zien hoe op
de Pasar-dagen de stapels boeken waar de
drukinkt nog van te ruiken is, overzichte
lijk liggen uitgestald. Er straalt licht, opge
wektheid en warmte uit de eerste grote
stand vlak bij de entree; en altijd zijn er
klanten.
Opvallend zijn de tafeltjes waar iedere dag
auteurs hun werk signeren. Zo op het eer
ste gezicht lijken het net examenkandida
ten, in feite zijn ze het, scoren moeten ze
net zo goed!
Paula Gomez zit vooraan met haar Aapjes,
haar Zwerfkat in Piraeus (haar laatste
boek) en Ik kom en ik ga, het boekje waar
ze mee in het Guiness Book of Records zal
komen: 54 regels tekst en toch mooi.
Riny Boeijen en Liesbeth Steur zitten er
ook met hun Rijstkorrels maar die halen
Guiness niet, want welgeteld (niet de rijst
korrels) hebben ze nog 31 pagina's nodig
gehad om een lovestory te vertellen. Toch
een signering waard! Maar laat ik iets zeg
gen over de dit jaar verschenen boeken.
Kalm aan hoor, ik hen geen fast reader.
'Wie schrijft die blijft... schrijven', is het
devies van Frank. Vijfhoeken in drie jaar
tijds! Na zijn Indische jeugd nu zijn erva
ringen in Holland. De vrolijke foto op de
omslag duidt er op dat Frank het in het
vaderland wel getroffen heeft. Hij vertelt
voor de vuist weg van alles en nog wat
over alles en iedereen. Leuk fragment van
Telma Staverman- Held over de opvang in
een contractpension. Informaties over al
les wat voor Indische mensen van belang
is; Indische Pensioen Bond, Tong-Tong,
Pelita, WUBO, tante Lien (onvermijdelijk)
et cetera et cetera. Een soort Vademecum
voor Indische zaken, een beetje roewet
(maar dat zijn we ook), herkenbaar.
Gewoon een lekker leesboekje om af en
toe te zeggen: Ja, dat was zo of neen, zo
was het niet. Kortom De Indo in Holland.
Duidelijke letter. Alleen de binder zou ik
handen en voeten willen vastbinden tot
hij geleerd heeft dat je een boek goed
open moet kunnen vouwen. Zelfde geintje
haalde hij ook uit bij Franks's Achterom
gekeken.
Een Indo in Holland
door Frank Neijendorff
Indonet: 150 pag. (paperback)
Prijs 27.50.
'Als ik tien oude kampgenoten bij elkaar
heb, heb ik een reünie. Als er honderd
zijn voel ik die verbondenheid niet meer
zo', zei de schrijfster tegen me. Ik begreep
wat ze bedoelde. Liever gezegd: ongeveer
wat ze bedoelde.
Als ik een kampboek in handen krijg (wist
u dat er naar schatting zo'n 350 geschre
ven zijn? Boeken van mannelijke krijgs
gevangenen niet meegerekend. Dus nooit
zeggen dat er te weinig over geschreven is;
te weinig gelezen, ja), heb ik het gevoel
dat ik op een reünie ben waar ik niet thuis
hoor. Ik heb nooit in een kamp gezeten,
maar ik weet wel hoe het er was. Zat je in
een kamp dan had je het beroerd. Zat je
buiten het kamp dan moest je BEWIJZEN
dat je het beroerd had, anders deugde er
iets niet. Was je een colloborateur, een
liefje van de lap of was je pro-Nippon.
Ik weet waar ik over praat, heb het eens
gewaagd niet te klagen over het buiten
kamp-leven!
Het prikkeldraad scheidde twee werelden
die toch dezelfde oorlog beleefden.
Els Michielsen heeft op een bijna stoïcijn
se manier het gebeuren in vrouwenkamp
Struiswijk opgetekend. Uit de mond van
de geïnterneerden (zijzelf werkte in de
keuken) en uit eigen waarneming met een
herinneringsvermogen van heb-ik-jou daar.
Ach, vergeten doen we de oorlog immers
nooit? Er gebeurde zoveel ingrijpends,
maar ook zoveel gewoons. En dat juist
vind ik in dit 'zoveelste' kampboek op z'n
duidelijkst verteld. Een dappere aanvaar
ding van het onontkoombare.
Liet allereerste kampboek (1946) was van
Ko Luyckx, die ik uit Malang kende. Het
verbluffende Kamp, 14.000 Tjihapitters die
naar diverse andere kampen werden over
gebracht.
Alles is in orde was alles wat je van de Jap
mocht schrijven. Niets was in orde, daar
voor was het oorlog. Maar om nuchter en
zonder weglaten van alles wat er plaats
vond, alles op te tekenen...wat er werd
gegeten, hoe de dagen voorbij gingen.
Namen, namen, namen, (een incompleet
naamregister achterin) foto's, tekeningen.
Als er ooit iets was weggelaten in vorige
kampboeken dan staat het in dit boek
over Struiswijk.
Geen geweeklag, geen heldhaftigheid,
maar feiten, gebeurtenissen en mensen
die het niet meer voor het zeggen hadden.
Ik moet eerlijk bekennen dat ik bij het
lezen van dit kampboek er op het laatst
bij ging horen, ik had 'gegedekt' maar dan
niet van binnen naar buiten, maar van
buiten naar binnen.
Het boek geeft ook de voorgeschiedenis
van Struiswijk (vroeger het Landgoed
Struyswijck), het begin van de oorlog, de
internering. Naast het bekende naslagwerk
van Dr. Van Velden zou dit boek zeker ver
plicht moeten worden op de Middelbare
Scholen. Overlaad onze kinderen niet met
oorlogsliteratuur, het eeuwige gedram van
'de jeugd moet weten wat hun ouders en
grootouders hebben meegemaakt' moet
uit zijn. Het lijkt zo op 'guttegut wat heb
ben we geleden, je moest eens weten'.
Niet 'eens weten', maar gewoon weten wat
er gebeurde. Net zoals we moeten weten
wat de gebroeders de Witt is overkomen,
Floris de Vde door de edelen werd ver
moord. Geschiedenis is verleden tijd. God
mag weten hoe de toekomst van onze kin
deren zal zijn. Dat hun een kampleven
bespaard moge blijven. Dat is wat Els
Michielsen met haar boek heeft willen
zeggen. Gewoon, zonder tranen.
Met een voorwoord van onze minister van
Volksgezondheid, Welzijn en Sport,
Dr. E. Borst-Eilers. Mooie uitgave van
United Ideaz Publisher.
Alles in orde...
door Els Michielsen-Baljuw
United ldeaz Publisher: 152 pag.
(paperback)
39,90
LD
INDONESISCH
SPECIALITEITEN RESTAURANT
DEWATA
Beeklaan 269 - Den
Tel. 070 - 346 76 97
46
Haag