USS Marblehead in Tjilatjap,
6 februari 1942
JiË7J
- o
moessQn
Geld- en bankzaken aan
de Oostkust van Sumatra
De Amerikaanse kruiser USS Marblehead
ligt afgemeerd in de haven van Tjilatjap
op 6 februari 1942. Het schip was de dag
ervoor door Japanse bommenwerpers
zwaar beschadigd: er vielen 15 doden en
er waren 34 gewonden.
Op de foto is te zien hoe de eerste slacht
offers van boord worden gedragen; er
staan Rode Kruis-spoorwagons gereed om
de gewonden naar een ziekenhuis in
Djokja te brengen. De doden werden in
Tjilatjap met militaire eer begraven. Johan
van Leer uit Santa Monica stuurde ons
deze foto die afkomstig is uit een Ameri
kaans archief. In het bekende boek van
K.W.L. Bezemer, 'Geschiedenis van de Ne
derlandse koopvaardij in de Tweede Wereld
oorlog' is hij ook opgenomen.
(Advertentie)
GEEF(T) UW POLITIEK
HET JUISTE ACCENT
De USS Marblehead was onderdeel van
een Amerikaans-Nederlandse 'striking for
ce', bestaande uit vier kruisers en zeven
torpedobootjagers, die onder bevel van
schout-bij-nacht Karei Doorman was uit
gevaren voor een actie tegen Japanse sche
pen in de Straat van Makassar.*)
Op 5 februari werden de schepen bij de
Kangean-eilanden ten oosten van Madoe-
ra ontdekt door een groep tweemotorige
Japanse bommenwerpers, die vanuit Cele
bes onderweg was voor een aanval op
Soerabaja. De Japanse vliegers lieten zich
deze kans niet ontgaan en zetten meteen
de aanval in op de geallieerde schepen,
waarbij ze het vooral op de kruisers had
den gemunt. Nauwelijks twee maanden
daarvoor hadden Japanse piloten vriend
en vijand versteld doen staan door twee,
veel grotere, Britse oorlogsschepen tot zin
ken te brengen. Al snel werd de aanval
overgenomen door een tweede groep
bommenwerpers die ook op weg was naar
Soerabaja.
Bij een van de aanvallen werd de Marble
head door twee bommen geraakt en bra
ken aan boord verschillende branden uit.
Verschillende bommen die vlak bij het
schip ontploften veroorzaakten schade
aan de boeg en aan het roer, waardoor het
schip water maakte en enige tijd alleen
maar rondjes kon varen. Toen een derde
groep bommenwerpers de vloot attaqueer
de, waarbij de Houston een voltreffer
kreeg op het achterschip en ook De Ruyter
schade opliep, vond Doorman het
welletjes. Met drie van zijn vier kruisers
beschadigd en zonder bescherming van
jachtvliegtuigen had hij weinig hoop op
een goede afloop. De actie werd afgebro
ken en alle schepen zouden de volgende
dagen in Tjilatjap binnenlopen.
Marh Loderichs
Het smaldeel bestond uit de torpedo
bootjagers USS Barker, Bulmer, Edwards,
Stuart en Hr.Ms. Banckert, Piet Hein en
Van Ghent en de kruisers USS Houston en
Marblehead en Hr.Ms. Java en De Ruyter.
(Advertentie)
6
Waldeck Pyrmontkade 872-D, 2518 JS Den Haag
Telefoon: 070 346 91 49 Fax: 070 363 73 49
De Leidse historica Karin Potting (I958) schreef
De ontwikkeling van het geldverkeer in een koloniale
samenleving - Oostkust van Sumatra, 1875-1938, een
onderwerp waarop zij vorige maand promoveerde. Het
boek schetst een beeld van de opkomst van het geld
en bankwezen aan de Oostkust van Sumatra in de jaren
1875-1938, de periode waarin de Oostkust in econo
misch opzicht uitgroeide tot één van de belangrijkste
gewesten in Nederlands-lndië. Drie thema's komen aan
de orde: het monitisatieproces in de inheemse samenle
ving, de regulering en vereenvoudiging van het geldverkeer en de bancaire en financiële
dienstverlening aan het Europese bedrijfsleven.
C.J.M. Potting, De ontwikkeling van het geldverkeer in een koloniale samenleving -
Oostkust van Sumatra, 1875-1938 is een uitgave van het Nederlands Instituut voor het
Bank en Effectenbedrijf (NIBE), telt 360 pagina's (paperback) en kost 79,50.
Het is verkrijgbaar in de boekhandel of rechtstreeks te bestellen bij het NIBE,
tel. 020 - 520 85 20 en fax 020 - 520 86 03.
