moessQn
Feest aan de Gosvo (Gouvernements Opleiding
School Vak Onderwijzeressen), aan de Schoolstraat
in Batavia, omstreeks 1939.
vergeeld en wel, en op het papier staan de
eerste regels van het boek over haar woon
plaats. Het begint: Cross Creek is a bend in
a country road, by land, and the flowing of
Lochloosa Lake into Orange Lake, by water.
I let is nog precies zo, een bocht in een
landweg... Marjorie was er weg van en
schreef over haar woonplaats en z'n inwo
ners alsof ze er haar leven lang had ge
woond. Haar verhalen zijn een puur stuk
Florida dat zonder haar schrijven geruis
loos zou zijn verdwenen. Ze had het land
en de bewoners lief met haar hele hart en
dat maakte dat ze hun taal, dialect meer,
absoluut foutloos weergaf in haar verhalen,
getuigend van een goed oor ervoor ook
nog. Ze ging uit vissen met haar Cracker-
buren en jagen op herten en beren, toen
nog te vinden, alhoewel sterk uitgedund
al. Ze leerde hoe een ratelslang te vangen.
Ze leerde hoe ze de sinaasappelbomen
tegen vorst moest beschermen, voordat ze
bevroren door stnokepots uit te zetten door
de hele tuin. En... ze maakte kennis met
hun gerechten, gemaakt van vis uit de me
ren, hertenvlees, berenvlees, eekhoorn, en
laten we niet vergeten steaks van alligator
staart! Marjorie schreef één kookboek (het
wordt nog verkocht: Cross Creek Cookery,
want ze was een begaafde kokki en boven
dien gaf ze heel wat eetpartijtjes voor on
der andere Ernest Hemingway en andere
bekende schrijvers uit haar tijd. Waar ze in
haar kookboek melkroom voorschrijft in
een recept, praat ze over 'room van Dora'.
Dora was haar oude Jersey melkkoe.
Ze spreekt over ingeblikt ratelslangenvlees
waar ze helemaal niet van hield, maar een
steak van alligatorstaart is een heel ander
verhaal, die is heerlijk met lever of kalfs
vlees zegt ze in haar boek. En dan volgt
het recept: Snij de staart in de lengte in
stukjes van tien bij drie centimeter. Haal
de stukjes door meel met zout en peper,
vervolgens snel goudbruin bakken in boter
(van Dora). Klaar. Het vlees moet of erg
snel of erg langzaam bereid worden.
Ie kunt er water bij doen en het sap van
een citroen en dan laat je het maar sudde
ren tot zacht, ongeveer tweeënhalf uur.
Er is ook een recept voor kikkerbilietjes
uit Orange Lake. Eerst de kikkers vangen,
liefst de avond tevoren, dan de kikkerbil
letjes goed wassen en besprenkelen met
azijn of citroensap en dan
een paar uur op ijs zetten.
Weer wassen en door licht
gezouten meel halen, do
pen in geklopt ei en brood
kruim, vervolgens bakken
in boter (van Dora). Zalig,
katanja. Lijkt me steengoed
met warme rijst en sambal
en wat lalap.
Waarom had ik het nou
over ouwe kokki die zo goed
kon vertellen en koken?
Heel eenvoudig, ze doet me
denken aan Marjorie. Kokki
kon haar omgeving en onze
omgeving tot in de puntjes beschrijven en
er over verhalen op een manier die me
altijd weer naar de keuken bracht waar
onder het vertellen van allerhande verha
len ze me allerlei lekkernijtjes toeschoof.
Marjorie deed hetzelfde, alleen ze kon
schrijven en zette haar verhalen vast zodat
het een stukje geschiedenis werd. Dankzij
haar weten we nu heel veel over hoe het
toen was hier in Florida in het algemeen
en in Cross Creek in het bijzonder. Ik kan
alleen maar getuigen van kokki's verhalen
en kokerij, niet bepaald geschiedenis dus,
maar daar moeten we het mee doen.
En al was kokki geen Pullitzer Prize win
ner zoals Marjorie, ze was ook een kunste
nares op haar manier.
En wat is tenslotte kunst? Eén van de
definities van kunst zegt dat het een be
kwaamheid is opgedaan door iets te bestu
deren, bekwaamheid opgedaan door toe
passing, of door waarneming.
Beiden verstonden de kunst van vertellen
èn koken, opgedaan door bestuderen, ob
serveren en toepassen. Dus betoel kunst.
Ik ben blij dat ik ze beiden tegen ben ge
komen in m'n leven, de één in levende
lijve, de ander via haar boeken en haar
woonplaats. Maar ik heb nog geen larons
of alligatorstaart gekookt! Die kunst versta
ik niet. Jammer?
Jinil Lentze
Staande van links naar rechts: Ada Wenas, Lieke Benzoni, Lies Schlechter,
Murtosyah, Zittend van links naar rechts (als Egyptische of Griekse danseressen):
)o Piekhaar, Ina Adikoesoemah, Tine Coene en Lies Akkerman.
16
