PLANTEN UIT DE TROPEN
Clerodendrum paniculatum
moessQn
30
door Netty Selder
liggen tegen elkaar aangedrukt. Na vieren
twintig uur zit er geen stuifmeel meer op
de helmknoppen. De meeldraden zijn ver
welkt en buigen naar beneden, terwijl de
stijl zich strekt en de stempels open zijn
gegaan.
Uit het bovenstandig vruchtbeginsel groei
en kleine ronde besachtige steenvruchtjes.
De planten vermeerderen zich door zaad
of stekken.
Vele soorten hebben geneeskrachtige ei
genschappen. Zo wordt van de Cleroden-
drum fragrans (geurig) met mooie licht
rode en witte bloemen, van de bladeren
die rijk aan mineralen zijn, een afkooksel
gemaakt wat goed helpt bij hardnekkige
schurft, allerlei schimmels en schaafwon
den op de huid. Het sap van de bladeren
is goed bij ontsteking van de vagina.
Clerodendrum calamitosum van deze
plant wordt sap gemaakt om het urineren
te bevorderen. De Clerodendrum panicu-
latum wordt in Maleisië gebruikt bij cere
monies om geesten op te roepen. Op Bali
worden de bloemen voor offerandes ge
bruikt. Een aftreksel van de plant wordt
gebruikt als laxeermiddel.
Van de Clerodendrum capitatum (met een
kop) worden van de holle takken pijpeste-
len gemaakt en buizen voor het aftappen
van palmwijn. De Clerodendrum thomso-
nae is al lang als kamerplant bekend.
Sinds kort is de Clerodendrum panicula-
tum bij tuincentra te koop als pot- en
oranjerieplant. Met name de Starshine,
deze struik kan anderhalve meter hoog
Clerodendrum paniculatum: Kansenboom,
Noodslotboom, Tumbakraja, Senggugu.
Familie: Verbenaceae=ijzerhardfamilie
Van de vierhonderd soorten Clerodendrum
in klimplanten, bomen en struiken is de
Clerodendrum paniculatum de opvallend
ste struik. De soort komt voor van Thai
land tot Nieuw-Guinea, onder andere ook
op lava. Clerodendrums paniculatum kun
nen een paar meter hoog worden en zijn
vaak te vinden voor tempels, parken en
tuinen waar ze direkt opvallen door hun
reusachtige afmeting en hun kolossale
grote bloemtrossen. Op open plekken in
het bos komen ze bij voorkeur op bescha
duwde plaatsen voor.
De naam Clerodendrum is afgeleid uit het
Grieks. Cleros=steen en dendron=boom.
Paniculata is het verkleinwoord van pani-
cum wat gierst of rietpluim betekent.
Paniculata is pluimdragend. Op de Philip-
pijnen noemt men de plant 'Binung', in
Hawaii heet ze 'Lau'awa', op Thailand
'Khen shuti', op Maleisië 'Sepangil' en in
Sri Lanka 'Kelaniga'.
Aan de vierkantige enigszins viltige takken
staan aan lange stelen de stevige vijfen
twintig centimeter lange en dertig centi
meter brede donkergroene hartvormige
bladeren. De tegenoverstaande bladeren
zijn gebobbeld en hebben een netvormige
nervatuur. Van boven zijn de
bladeren
behaard en aan de onderkant
zijn ze donzig.
De anderhalve tot drie centi
meter grote trompetvormige
bloemen zijn oranje/rood.
Ze staan met velen bij elkaar
aan vijftig centimeter pluim-
vormige zogenaamde samen
gestelde bijschermen.
De bloemen hebben een vijf-
spletige kelk en een lange
kroonbuis met vijf smalle te
ruglopende slippen. De twee
slachtige bloemen (ze bezitten
meeldraden en stampers)
hebben vier tweemachtige
meeldraden, dat wil zeggen
twee lange en twee korte meel
draden. Meeldraden en stijl
zijn in knoptoestand gekromd.
Als de bloemknop opengaat
strekken de meeldraden zich
naar voren, de helmknoppen
springen open.
De stijl is naar beneden gebo
gen en de beide stempellobben
