Souper met Liesbeth
tafel en stoelen waar we vaak snoepten of
koffie dronken. De kip liep er altijd gezel
lig rond om hier en daar wat lekkers te
pikken. Ze liet zich zelfs oppakken en
aaien, gelijk wij het met een hond of poes
doen. Heel vaak, in de warme middag
uren, zat ze op de veranda te soezen, dicht
tegen onze herdershond aangedrukt die
haar evenveel verdroeg als zijn eigen jon
gen. 's Nachts sliep ze in de keuken (in
een ineengedeukte krandjang dat voorheen
onze aardappelmand was geweest) en niet
in de kippenren. Het kalf is te groot voor
de keuken maar als het voertijd was, stond
het beest al half in de keuken. En als ik
hem naar buiten joeg, zat ie kalmpjes op
de veranda zijn beurt af te wachten. Het
was een schattig beest met hele lieve ogen
en zo gedwee. Het was erg afhankelijk van
ons en voor het naar bed gaan, gingen wij
altijd even controleren of alles in orde was
met het beest dat we 's nachts in de shed
(soort goedang) lieten tegen wind en kou
maar ook omdat ie nog zo jong was. Het
was nooit bij ons opgekomen deze bees
ten te slachten. Daarvoor was de band te
sterk. Volgens Pak Wongsosentono echter
'moet men een kip slachten waarmee men
een hechte band heeft weten op te bou-
Vrienden moeten meesmuilend gelachen
hebben, toen ze hoorden, dat het provin
ciaal bestuur mij benoemd had tot be
stuurslid van het nieuwe Gewestelijk Or
kest van Zuid-Holland. Ik had immers
altijd gezegd, dat ik a-muzikaal was en dat
klassieke muziek voor mij 'niet hinderlijk
lawaai' was. Maar het ging niet om muzi
kaliteit, maar om de financiering van de
fusie van twee worstelende orkesten van
studenten van conservatoria en gepensio
neerden, die al door de provincie gesubsi
dieerd werden. Die orkesten begeleidden
uitvoeringen van de zevenhonderd
enthousiaste koren van Zuid-Holland en
schoolconcerten. Ik was overtuigd van de
zin en het nut van dit werk en ondanks
het jaarlijkse probleem: 'Halen we het fi
nancieel dit jaar? Subsidieert het rijk wel?
Wat doen de gemeenten?', konden we
telkens het jaar weer met een zucht van
verlichting en verbazing afsluiten.
Toen het orkest een aantal jaren bestond,
werd besloten dit met een feestelijk school-
concert in 'Orfeus' in Apeldoorn te vieren.
Zoals dat al enige jaren gebruikelijk was,
bestond het programma uit lichte klassie
ke muziek met als trekpleister voor de
jeugd het optreden van een bekende zan
geres, in dit geval Liesbeth List, 'de doch-
wen' want dat is het vereiste. Hij zegt: 'Jij
hebt jaren voor het dier gezorgd, het te
eten gegeven, en nu vraag je terug'. Alweer
iets wat tegen de borst stuit. Hoe is het
mogelijk een beest te slachten voor con
sumptie als er een hechte band is ontstaan
tussen mens en dier?
Toen ik nog klein was, zag ik hoe Opa een
kip slachtte. Ik werd er zo van streek van
dat het een lange tijd duurde voordat ik
weer kip wou eten. Toen ik ouder werd,
legde mijn Opa uit hoe hij de kippen op
de meest humane wijze slachtte. Hij voelt
namelijk langs de hals naar een slagader
die hij opensnijdt terwijl de kip stevig
wordt vastgehouden door hem en een an
dere persoon. Twee personen dus. Bij het
opensnijden van de slagader is de kip me
teen dood, of beter gezegd, verliest zij het
bewustzijn. De kip wordt nog enige minu
ten vastgehouden om het bloed te laten
druipen, la, het klinkt wreed want de kip
word zodoende 'doodgebloed' maar het is
zich er gelukkig niet van bewust. Met an
dere woorden, het voelt de pijn niet.
Wanneer de kip eindelijk wordt losgela
ten, spartelt hij nog een paar minuten op
en neer maar dat zijn de zenuwspieren
maar, volgens mijn Opa. De kip zelf is
ter van de vuurtorenwachter van Terschel
ling', die aan de top stond.
We zouden de generale repetitie meema
ken en dan de voorstelling, gevolgd door
een souper met de uitvoerenden. Het is
altijd boeiend om in de keuken te kunnen
kijken, vooral om de beeldschone Liesbeth
List bij de voorbereiding van haar optre
den bezig te kunnen zien. Ze kwam op in
echte werkkleding, het donkerblonde haar
in een staartje gebonden en pakte stevig
aan, sjouwde zelf met de grote geluids
boxen (al stonden er hulpkrachten klaar)
en beproefde de microfoon tot het geluid
en de sterkte naar haar zin en die van de
dirigent waren. De uitvoering liep perfect,
de scholieren gedroegen zich perfect en
raakten volkomen buiten hun zinnen toen
Liesbeth List verscheen in haar witte japon,
lichtblond sluik haar tot op de schouders
en zwaar opgemaakt. Voor mij was het
geluid veel te hard, maar de jeugd vond
dat prachtig en werd gek bij het lied 'Brus
sel' van lacques Brei. Ze rustten niet voor
dat List het als toegift herhaalde.
In afwachting van het souper mengden we
ons tussen de mensen van het orkest en ik
vond een knappe violiste met wie ik gezel
lig zat te praten, zó gezellig dat ik niet
Rectificaties
augustusnummer
De bovenste foto die het artikel van
Katy Benson (in Moesson van 15 augu-
sutus 1997, pag. 34) illustreert, is niet
van de Doerian Durio zibethinus) maar
van de Lai (Durio kutejensis). In tegen
stelling tot de vruchten van de Doerian
hebben die van Lai een zwak zoetige
geur. De vruchten van Doerian openen
bij rijpheid vanzelf, die van de Lai
moeten met geweld worden geopend.
De snee op de vrucht links is van een
parang. Hoe ik dat allemaal weet?
Ik heb de foto in 1991 gemaakt nabij
Balikpapan.
M.M.J. van BalgooyRijnsburg
allang dood. Vergeef me voor mijn com
mentaar, Pak Indrasurya, maar ik kan niet
anders.
C. Wassell-Rachmad,
Gladstone (Australië)
merkte dat men al aan tafel ging. De voor
zitter van het bestuur, de directeur van de
Gistfabriek in Delft, verstoorde ons tête-a-
tête en maande mij bij Liesbeth te gaan
zitten. Met tegenzin voldeed ik aan zijn
verzoek, want ik verwachtte dat de zo ge
vierde zangeres veel pretenties zou hebben.
Dat was niet het geval, want ze bleek aar
dig en heel zakelijk te zijn. Toen ik haar
vroeg, wat haar plannen voor de toekomst
waren, zei ze, dat ze ook in het buitenland
wilde optreden. Denkend aan haar vertol
king van de chansons van Brei, zei ik:
'O, zeker in België en Frankrijk?' Waarop
zij zei: 'O, neen, daar is zoveel talent, daar
heb ik geen schijn van kans. Ik wil het
proberen in Engeland en eventueel in
Amerika, want daar hebben ze geen chan-
sonnières.'
Kortom: ik had een gezellige avond. Het
merkwaardige is, dat ik ongetwijfeld heb
gesproken over mijn jaren in Indië en over
mijn publicaties en dat Liesbeth List toen
niet heeft gezegd, dat ze daar geboren was
en dat zij na de oorlog als wees in Neder
land bij een pleeggezin was ondergebracht.
Wilde zij dat soms niet weten?
Mijn vrienden waren jaloers op mijn 'sou
per met Liesbeth List'.
C. van Heekeren
42ste jaargang nummer 3 september 1997
7
