Meditations from Florida
I will fight no
more forever
Wij zijn allemaal een stukje geschiedenis
en tegelijkertijd een stukje toekomst, zit ik
zo te denken. Als 'geschiedenis' is het voor
ons voorbij en als 'toekomst' moeten we
het nog krijgen of... geven. De kranten
staan hier deze dagen vol met goede plan
nen uitgedacht door onze wetgevers.
Ik wil het volgende echter niet bekijken
van de politieke kant, maar van de gewo
ne menselijke kant.
We moeten - wordt ons hier gezegd - onze
verontschuldigingen aanbieden aan al de
nazaten van de slachtoffers van de slaver
nij, met name in het zuiden. In deze ver
lichte tijden kunnen we het ons moeilijk
indenken dat er een periode is geweest dat
er mensen werden gekocht, verkocht en
soms geslagen ook nog als vee, dus een
verontschuldiging is iets waar we minstens
wel mee voor de dag kunnen komen.
Maar er is verzet, niet per sé tegen een ver
ontschuldiging, maar tegen het feit dat dit
alles meer dan honderddertig jaar geleden
gebeurde. Velen ebben het gevoel dat ze
er niks mee te maken te hebben gehad.
De slachtoffers zijn al lang niet meer in
leven, hoewel de levensstandaard van de
nazaten nog altijd niet zo hoog is als die
had kunnen zijn.
Om die reden vinden de nazaten waar
schijnlijk dat we er wel wat mee te maken
hebben en velen van hen vinden alleen een
verontschuldiging niet voldoende. 'Repa
ratie uitkeringen' daarentegen zouden heel
welkom zijn en op die manier zouden we
de daad bij het woord voegen. Dit schept
een moreel dilemma dat tot nadenken
stemt. Onze wereldgeschiedenis bestaat
uit veel van zulk soort dilemma's.
Chief Joseph was het opperhoofd van de
Indiaanse stam Nez Percé (Frans voor
doorpriemde neus) stam. Hij en zijn volk
werden vervolgd door het Amerikaanse
leger, want Chief Joseph wou zijn volk
niet in een reservaat zien wegkwijnen.
Het land dat ze moesten verlaten was hün
land. Het werd hun ontstolen.
Hartje winter vluchtte hij met zijn stam
door sneeuwstormen naar de Canadese
grens en presteerde het om de troepen
lange tijd te ontlopen.
Maar toen, met de Canadese grens en vrij
heid in zicht, stonden Chief loseph en
zijn braves tegenover de vijand en werd er
slag geleverd. Na vijftienhonderd mijl ge
ploeterd te hebben en nog geen tien mijl
van de Canadese grens vandaan, met vele
zieken, kleine kinderen en ouden van da
gen in die vreselijke kou, gaf Chief Joseph
zich in wanhoop over aan de Amerikanen
om zijn volk nog meer ellende te bespa
ren. In z'n beste Engels sprak hij de onver
getelijke woorden: 'I will fight no more
forever'. Dat was het einde van de Nez
Percé-oorlog van 1877.
Chief Joseph en zijn volk werden terugge
zonden naar het reservaat in Iowa waar hij
leefde tot het einde van de negentiende
eeuw. De Nez Percé (waarvan sommigen
toen Canada toch bereikt hadden), wonen
nu nog in Iowa in een reservaat dat in
1981 ongeveer tweeduizend inwoners
telde. Ik weet niet hoe goed of hoe slecht
het hen gaat vandaag de dag. Wel zijn ze
al hun land kwijt.
Wat zeggen we nu tegen de nazaten van
Chief Joseph? Hoe verontschuldig je je
voor zoiets? Wat voor soort reparatie-uit
kering zou goed genoeg zijn voor deze
mensen?
En zijn wij zelf ook geen slachtoffers? Wat
gebeurde er in Indië tijdens de oorlog en
de jaren daarna? Tienduizenden mensen
werkten als slaven voor de Japanner. Er
werden bruggen en spoorwegen gebouwd
door krijgsgevangenen die maar amper te
eten kregen. Zowel mannen als vrouwen
en kinderen zaten opgesloten in concen
tratiekampen en degenen die er buiten
bleven, waren zo goed als vogelvrij ver
klaard en moesten het maar zelf uitzoeken.
Deze mensen verloren alles wat ze ooit be
zaten. Maar dat was van minder belang, ge
lukkig brachten velen het er levend vanaf.
Kregen wij ooit een verontschuldiging?
En een verontschuldiging zou niet alleen
van de vijand moeten komen naar mijn
gevoel. Ook wij wilden reparatie-uitkerin
gen zien en sommigen kregen die ook,
maar wij waren de slachtoffers en niet de
nazaten van slachtoffers zoveel honderd
jaar later. Maakt dat enig verschil? Ik denk
van wel, maar ik kan het helemaal mis
hebben. Het is iets waar je heel lang en
heel diep over kunt nadenken en dan is
het nog iets waar je niet het juiste ant
woord op kunt krijgen.
En hoe stond het met de rest van de we
reld door de eeuwen heen, de oorlogen,
de vervolgingen? Om een paar voorbeel
den te noemen: Somalië, Bosnië,
Cambodja, Zuid-Afrika, Afrika - waar hele
stammen elkaar uitmoorden - Engeland
en China. Brachten de Britten de Chine
zen niet in aanraking met opium die ver
bouwd werd in Brits-Indië waar ze dus
een markt voor moesten zien te vinden
zodat er veel geld verdiend kon worden?
De Grieken en de Turken. De Turken en
de Armeniërs. De Fransen en de Duitsers.
De Duitsers en de Joden. De Joden en de
Palestijnen. De Hollanders in Indië.
De Noordelijken en de Zuidelijken in de
Verenigde Staten, die elkaar bij duizenden
tegelijk neerschoten. De Azteken en de
Tolteken. De Spanjaarden en de Azteken.
De Engelsen en de Ieren. De Ieren en de
Ieren. We kunnen tot in het oneindige
doorgaan.
Hoe verontschuldigt men zich? Hoe com
penseer je een volk voor verdriet om het
verlies van mensenlevens en drastische
veranderingen in hun leven? Waarom noe
men we de geldelijke kosten aan al dit
verdriet verbonden 'reparatie-uitkeringen'?
Wat wordt er mee gerepareerd?
Je komt zo'n beetje tot de eindconclusie
dat de ene helft van de wereld de andere
helft van diezelfde wereld zeer zeker een
moreel verplichte verontschuldiging en zo
mogelijk een reparatie-uitkering verschul
digd is. We vergeten echter steeds dat de
geschiedenis zich herhaalt. We moeten
steeds tot herinneren aangespoord worden
en met die aansporing kunnen we er mis
schien gezamenlijk toe komen om ons wat
menselijker te gedragen tegenover elkaar.
Maar ja, daar zit nou ook weer de moei
lijkheid, dat het juist zo menselijk is dat
geschiedenis zich blijft herhalen. In elk
geval kunnen we proberen naar elkaar toe
te groeien als mensen, als volkeren, en we
kunnen er naar streven om niet te verge
ten, en dan komt er misschien een tijd dat
er geen verontschuldigingen meer nodig
zullen zijn, of reparatie-uitkeringen over
en weer.
Ik weet het, het klinkt allemaal zo eenvou
dig en zo idealistisch en zo naïef, maar als
dat mogelijk zou zijn, zouden we kunnen
zeggen net als Chief Joseph: 'We will fight
no more forever'. Klinkt het niet net als
het begin van een mooi sprookje?
Juul Lentze
H.v. Olphen
Al meer dan 40 jaar het adres voor
de enige echte Indische saucijsjes
Tevens in ons assortiment
Babat - Paroe - Limpa oetak
De Groenteman H.v. Olphen,
Haverkamp 222, 2592 BM Den Haag,
tel. 070 - 383 96 99. V.a. Centr.station
bereikb. met bus 4 of tram 6.
42ste jaargang nummer 4 oktober 1997
11
