Bij de voorplaat Alleen wie zaait, mag oogsten
Geld lenen
moessQn
Medewerkers aan dit nummer:
M.M.J, van Balgooy, Riny Boeijen, Willy
Boonstoppel-van Oosten, Ed Brodie,
A.M. Burg, Lilian Ducelle, Mw. E. de
Graaf-Westra, Nellie Haberland,
Dick Hartoko, C. van Heekeren,
Kees Heij, K.R.E. )aeger-Kol van Kluyve,
Kees Kaptein, E.O. Kollmann,
F.W. Kaptijn, A. Kessel, )an Krancher,
luul Lentze, Eddy Lie, E.H. Neijndorff-
Guittet, Oed, Ab Oldhoff, Louis
Pauselius, Piet Peters, Hans Plas,
lack Poirrié, Helena en Pieter Pijpaert,
P. Roeloffs, E.P. Salomonson,
Netty Selder, Ellen Sundah, J.S. Tan
en D.A. Visker
voor een nieuwe inrichting?
(078) 618 08 66.
v Setiakawan
Zomaar ergens in een Sumatraans bos, staat hij daar te pronken in de richting
van de zon. Weliswaar op een open plek maar omgeven door hoge klapperbomen
en bamboe die een straal licht op de jonge ananas doorlaten.
Een paar passen verder staat een papajaboom en weer iets verder hangen
enorme doerians.
We hebben voor een moment de auto aan de kant gezet en zijn uitgestapt
om wat foto's te maken van de weelderige omgeving die, zo lijkt het, nooit
door een mens is betreden. Alleen een aap, hoog in een palmboom is op
dit moment heer en meester over dit stuk paradijs.
'Is dit niemandsland of heeft het een eigenaar?' vraag ik aan Adik, onze
chauffeur. 'Dit hier is van de dessa verderop, ongeveer tien minuten hier
vandaan', antwoord hij.
'Maar... hoe weet je dat? )e kunt zoveel meenemen als je wil, nergens een
bord of een hek', vraag ik. 'Hier, in Sumatra heb je geen hek of bord nodig!'
antwoordt Adik met een lach. 'Iedereen weet dat het land eigendom is van
iemand. En iedereen weet dat het stuk land beschermd wordt. Hier in Indo
nesië kent men vele rituelen, ook voor de bescherming van zijn stuk land
en huis. Geen Indonesiër zal het in zijn hoofd halen ook maar iets weg te
nemen van de grond van een ander om de vloek over zichzelf te vermijden.
Waar men heel erg bang voor is, wanneer de eigenaar de vorige eigenaar
- meestal zijn vader - op dat stuk land heeft begraven. Dan durft men het
zelfs niet te betreden!'
'Geldt dit alleen voor Indonesiërs of voor iedereen?' reageer ik meteen.
'Dit geldt voor een ieder. Dus ook voor toeristen!' antwoordt Adik met een zeke
re waarschuwing in zijn stem die meer doet vermoeden dat hij ons wil bescher
men dan ernstig toespreken.
'Maar... hoe zit dat dan met die kemiris van daarnet en gisteren hebben we een
paar van die cacaovruchten open gemaakt?' Terwijl ik dit zeg, zie ik Adik lachend
zijn hoofd knikken, waaruit blijkt dat hij precies wist wat ik zou vragen.
'Kijk, als je toch iets neemt van een ander zijn land, dan doe je daar iets voor
terug. Elke keer als we onderweg stopten en een vrucht of gewas plukten en
open maakten, legde ik op diezelfde plek wat geld. Net zoveel geld als de boer
zou krijgen op de markt voor wat wij hebben geplukt. Dan hebben we zijn pro
ducten niet gestolen, maar gekocht! En de overgebleven pitten gooi je niet weg
maar je stopt ze in de grond zodat daar een nieuwe plant uit voortkomt.'
De woorden van Adik herinnerden mij aan de keren dat hij, nadat wijzelf in de
auto waren gestapt, weer even terug moest naar de plek waar we net waren
geweest. Dat Adik zoveel naar het toilet moest, bleek nu volkomen onjuist door
ons geïnterpreteerd. Schaterlachend hoorde Adik onze ontgoocheling aan.
'Waarom heb je dat niet eerder verteld?' vroeg ik aan Adik die na een moment
van twijfel antwoordde: 'Ach weet je? De meeste toeristen vinden het heel
vreemd, zeker wanneer je geld in de grond stopt dat de boer misschien nooit zal
vinden. Nee, de meeste toeristen vinden dit overdreven of zonde. Maar het geeft
niet! Al mijn collega's op minibusjes en auto's doen dat op die manier.'
Vanaf dat moment stonden we zelf klaar om wat geld aan een struik te hangen
of half in de grond te stoppen. We hebben veel gezien en geleerd over de Indo
nesische groenten en vruchten in oktober, de oogsttijd van vruchten.
Maar vooral: alleen wie zaait, mag oogsten.
Raymond Abrahams
2
Foto's: R.A.M. Abrahams
Dat doe je bij Setiakawan.
Betrouwbare mensen, die precies
weten hoe je verstandig geld kunt
lenen.
Bel tot 22.00 uur
CcKi