Bij de voorplaat Alleen wie zaait, mag oogsten Geld lenen moessQn Medewerkers aan dit nummer: M.M.J, van Balgooy, Riny Boeijen, Willy Boonstoppel-van Oosten, Ed Brodie, A.M. Burg, Lilian Ducelle, Mw. E. de Graaf-Westra, Nellie Haberland, Dick Hartoko, C. van Heekeren, Kees Heij, K.R.E. )aeger-Kol van Kluyve, Kees Kaptein, E.O. Kollmann, F.W. Kaptijn, A. Kessel, )an Krancher, luul Lentze, Eddy Lie, E.H. Neijndorff- Guittet, Oed, Ab Oldhoff, Louis Pauselius, Piet Peters, Hans Plas, lack Poirrié, Helena en Pieter Pijpaert, P. Roeloffs, E.P. Salomonson, Netty Selder, Ellen Sundah, J.S. Tan en D.A. Visker voor een nieuwe inrichting? (078) 618 08 66. v Setiakawan Zomaar ergens in een Sumatraans bos, staat hij daar te pronken in de richting van de zon. Weliswaar op een open plek maar omgeven door hoge klapperbomen en bamboe die een straal licht op de jonge ananas doorlaten. Een paar passen verder staat een papajaboom en weer iets verder hangen enorme doerians. We hebben voor een moment de auto aan de kant gezet en zijn uitgestapt om wat foto's te maken van de weelderige omgeving die, zo lijkt het, nooit door een mens is betreden. Alleen een aap, hoog in een palmboom is op dit moment heer en meester over dit stuk paradijs. 'Is dit niemandsland of heeft het een eigenaar?' vraag ik aan Adik, onze chauffeur. 'Dit hier is van de dessa verderop, ongeveer tien minuten hier vandaan', antwoord hij. 'Maar... hoe weet je dat? )e kunt zoveel meenemen als je wil, nergens een bord of een hek', vraag ik. 'Hier, in Sumatra heb je geen hek of bord nodig!' antwoordt Adik met een lach. 'Iedereen weet dat het land eigendom is van iemand. En iedereen weet dat het stuk land beschermd wordt. Hier in Indo nesië kent men vele rituelen, ook voor de bescherming van zijn stuk land en huis. Geen Indonesiër zal het in zijn hoofd halen ook maar iets weg te nemen van de grond van een ander om de vloek over zichzelf te vermijden. Waar men heel erg bang voor is, wanneer de eigenaar de vorige eigenaar - meestal zijn vader - op dat stuk land heeft begraven. Dan durft men het zelfs niet te betreden!' 'Geldt dit alleen voor Indonesiërs of voor iedereen?' reageer ik meteen. 'Dit geldt voor een ieder. Dus ook voor toeristen!' antwoordt Adik met een zeke re waarschuwing in zijn stem die meer doet vermoeden dat hij ons wil bescher men dan ernstig toespreken. 'Maar... hoe zit dat dan met die kemiris van daarnet en gisteren hebben we een paar van die cacaovruchten open gemaakt?' Terwijl ik dit zeg, zie ik Adik lachend zijn hoofd knikken, waaruit blijkt dat hij precies wist wat ik zou vragen. 'Kijk, als je toch iets neemt van een ander zijn land, dan doe je daar iets voor terug. Elke keer als we onderweg stopten en een vrucht of gewas plukten en open maakten, legde ik op diezelfde plek wat geld. Net zoveel geld als de boer zou krijgen op de markt voor wat wij hebben geplukt. Dan hebben we zijn pro ducten niet gestolen, maar gekocht! En de overgebleven pitten gooi je niet weg maar je stopt ze in de grond zodat daar een nieuwe plant uit voortkomt.' De woorden van Adik herinnerden mij aan de keren dat hij, nadat wijzelf in de auto waren gestapt, weer even terug moest naar de plek waar we net waren geweest. Dat Adik zoveel naar het toilet moest, bleek nu volkomen onjuist door ons geïnterpreteerd. Schaterlachend hoorde Adik onze ontgoocheling aan. 'Waarom heb je dat niet eerder verteld?' vroeg ik aan Adik die na een moment van twijfel antwoordde: 'Ach weet je? De meeste toeristen vinden het heel vreemd, zeker wanneer je geld in de grond stopt dat de boer misschien nooit zal vinden. Nee, de meeste toeristen vinden dit overdreven of zonde. Maar het geeft niet! Al mijn collega's op minibusjes en auto's doen dat op die manier.' Vanaf dat moment stonden we zelf klaar om wat geld aan een struik te hangen of half in de grond te stoppen. We hebben veel gezien en geleerd over de Indo nesische groenten en vruchten in oktober, de oogsttijd van vruchten. Maar vooral: alleen wie zaait, mag oogsten. Raymond Abrahams 2 Foto's: R.A.M. Abrahams Dat doe je bij Setiakawan. Betrouwbare mensen, die precies weten hoe je verstandig geld kunt lenen. Bel tot 22.00 uur CcKi

Moesson Digitaal Tijdschriftenarchief

Moesson | 1997 | | pagina 2