triangle <Tours
eind verder uit in de kali. Met de sterke
stroom meegesleurd, verdwenen de goera-
mi's in de kali en keken zowel de toean
besar als de koelies op hun neus'. Kun je
zowat de beteuterde gezichten van de
goerami-vangers voor je zien, en hoor je
ma grinniken. Kun je daarom lachen,
meejuichen en klappen als ze vertelt over
de triomfale intocht van Oregon, de trots
van haar vader. 'Oregon was het enige
renpaard van mijn vader dat ooit een over
winning heeft behaald', zegt ze mild spot
tend. 'Toen hij dus een keer had gewon
nen, werd hij als een echte kampioen
binnengehaald. Compleet, met de zege
krans om de nek en onder muzikale bege-
een paitje in de ene hand en een dikke
sigaar in de andere'. Op dat punt verliest
ze zich even in een soort droombeeld en
zegt: 'Omdat de paardenraces vanwege de
hitte altijd laat in de middaguren werden
gehouden, zal Oregon's zegetocht wel bij
avond hebben plaatsgevonden. Dus zullen
aan weerszijden van de oprijlaan wel koe
lies hebben gestaan om dat schouwspel
met flambouwen bij te lichten'. Een flits
van een Indische Gone with the wind, ver
waaid door de wind des tijds, maar in een
paar regels teruggehaald. En daar voegt
ma dan meesmuilend aan toe: 'Mauve en
Blackfish, pa's twee andere renpaarden,
stonden toen op stal, die konden er heie
leiding van een behoorlijk vals spelende
Buitenzorgse ronzebons stapte dat mooie
dier over de lange oprijlaan naar het huis.
Mijn vader liep ernaast, zo trots als een
pauw natuurlijk. En bij het huis, tussen de
zuilen van de brede voorgalerij, stond het
ontvangstcomité. De dames in lange witte
jurken en met mooie grote hoeden op, de
heren in smetteloze jas-toetoep en met
maal niets van'. Was het voor haar een
paradijselijke tijd, ondanks, of misschien
juist door haar jeugdige leeftijd blijken
ook de minder prettige gebeurtenissen erg
op haar te hebben ingewerkt. Zo vertelt ze
dat in de droge tijd weieens brand ont
stond, vooral op de suikerrietvelden.
'Soms was het boze opzet, maar het is ook
gebeurd dat een jongetje een vuurtje aan
Individuele reizen
Sumatra, Java
het stoken was en het vuur door de wind
oversloeg op het suikerriet. Dat ging per
ongeluk, maar mijn vader was razend op
dat jong en gaf hem er goed van langs',
herinnert ze zich. Wat dat 'goed van langs'
precies inhield, laat ze in het ongewisse.
Wat duidelijker is ze als ze het heeft over
de beveiliging van het landgoed: 'Het was
toch wel een moeilijke tijd en vaak ging
het er erg wild aan toe. Vooral als de goe-
dangs vol waren, want dan had mijn vader
veel last van roversbenden. Dat grote ge
bied was natuurlijk heel moeilijk te bewa
ken, daarom had mijn vader het op een
accoordje gegooid met een roverhoofd
man. Die werd door hem betaald en hield
de andere bendes van het terrein'. Zijn
haar vertellingen verre van compleet en
moet je die aanvullen en combineren met
wat ze in de loop van vele jaren weieens
heeft verteld, even summier als aangrijpend
is haar relaas over het abrupte einde van
die paradijselijke tijd op Gedoeng Badak,
dat ingeluid werd door een regelrecht fa
milie-drama: 'Na het overlijden van mijn
vader ging het mis. We moesten tenminste
van het landgoed af en Maatje, mijn moe
der, bleef met lege handen achter.
Ze kreeg wel het vruchtgebruik van twee
woningen, maar had verder geen inkom
sten. Daarom nam ze kostgangers in huis.
Dat was een hele overgang. Maatje had
veel last van asthma en was niet sterk,
maar ze sloeg zich er goed doorheen en
zorgde altijd goed voor ons. De mensen
mochten haar ook erg graag'.
Zie je onwillekeurig je oma weer voor je.
Als kind heb je haar maar heel even mee
gemaakt. Wat je na pakweg vijfenzestig
jaar nog tevoorschijn kunt halen is het
beeld van een oudere vrouw met een
mooi maar vermagerd gezicht. Ze ligt half
opgericht in een groot bed, geleund tegen
een paar opgestapelde kussens. In haar op
de lakens liggende, bijna doorschijnende
hand heeft ze een appel. Of is het een
peer? 'Die is voor jou, moet je maar lekker
opeten', zegt ze zwaar ademend. De paar
andere dingen die je je voor de geest kunt
halen zijn te wazig om te kunnen ver
woorden, maar toch ben je er van door
drongen dat het om een lieve, zachtaardige
42ste jaargang nummer 4 oktober 1997
41
Overwinteren Bali, Lombok.
Stopover Singapore mogelijk.
(lid SGR)
telefoon/fax 073 - 532 15 60
of telefoon 0412 - 62 79 22
