Op zoek naar mijn vader
moessQn
vWaerde
Dezer dagen las ik het ooggetuigeverslag van F.F.E. von Fuchs van de
torpedering van de Junyo Maru en de dwangarbeid van de over
levenden aan de Pakan Baroe Spoorweg nog eens door. Ik moest de
hele tijd aan mijn vader denken.
Herinneringen en gedachten krioelden
door mijn hoofd. Dat heb ik soms. Hoe
wel normaal gesproken alles netjes op zijn
plekje staat in mijn brein, kan ik het soms
niet voorkomen dat de herinneringen op
een gegeven moment amok maken en
wild door elkaar heen rennen. Dat heb ik
vooral als ik over de oorlog lees en dan
duurt het even voordat ik alles weer op
een rijtje heb. Maar gelukkig ga ik over het
algemeen met mijn herinneringen met
plezier door het leven. Ik ben er geen
zwartkijker door geworden.
Vaak ontmoet ik mensen die over het een
en ander anders denken. Dat is niet
vreemd. Ieder mens heeft nu eenmaal z'n
eigen kijk op het leven en zolang we el
kaar niet te lijf gaan, vind ik het best.
Zo was ik eens - het is nog niet zo lang
geleden - op een excursie door Thailand
met Nepalese collega's om de verschillen
de hulpprogramma's voor de kleine boer
te bestuderen. De excursie werd geleid
door een Thaise vrouw van een bekende
universiteit in Bangkok, die ons voor dit
doel had uitgenodigd. Zij werd vergezeld
door haar Amerikaanse man, die van
ongeveer mijn leeftijd was.
Hij was tijdens de oorlog dus even oud als
ik; omstreeks dertien jaar toen de rotzooi
begon. Daar wij de enigen van dezelfde
huidkleur in de groep waren, bleef het
niet uit dat wij veel met elkaar praatten.
In één van de gesprekken vroeg hij mij
ineens, direct op de man af, met wat voor
herinneringen ik rondliep wanneer ik aan
de oorlogstijd terugdacht.
Ik gaf een antwoord dat hij, geloof ik,
nooit goed begrepen heeft. Ik vertelde hem
dat ik sedert die tijd betrekkelijk happy van
inslag ben geworden, omdat ik toen de
relativiteit van de dingen des levens heb
leren kennen. Echte wraakgevoelens die
zich in daden om zouden kunnen zetten,
zo liet ik hem weten, heb ik niet bepaald.
Temeer daar de Japanners toch zo vreemd
en onbegrijpelijk zijn in onze ogen.
Nu, hij dacht er heel anders over en zag
het liefst vandaag nog alle Japanners in
een brandende pan in de hel. Hij mag
zich anders uitgedrukt hebben, maar daar
kwam het toch wel op neer. Hij koesterde
duidelijk wrok. Wrok die hem dwars zat.
Vreemd genoeg sprak hij daarna niet veel
meer met mij en ik toen ook niet meer
met hem.
Ik moest even aan dit voorval terugdenken
toen ik de afsluitende woorden van Von
Fuchs las in zijn verslag over de funyo
Maru. Hij heeft veel meer meegemaakt dan
ik en toch denkt hij in wezen net zo over
het leven als ik. De heer Von Fuchs heeft
overigens dezelfde leeftijd als mijn vader,
die het geluk van het overleven niet kende.
Von Fuchs schreef dat hij met zijn com
pagnie kort na de capitulatie als krijgsge
vangene in een kamp in Glodok terecht
kwam. Ook krijgsgevangenen van andere
streken van lava werden omstreeks die tijd
naar dit kamp gebracht. Veel Europeanen -
hoofdzakelijk vrouwen - probeerden deze
transporten (per trein of te voet) te zien in
de hoop echtgenoot, vader, broer of
vriend in de toen nog groene troepen te
kunnen ontdekken.
Ook ik reed eens op zekere dag op mijn
fiets langs Molenvliet naar Glodok, op
goed geluk, in de hoop mijn vader te zien.
Ik had pech: op die dag waren er geen
transporten van krijgsgevangenen.
Ik waagde het zelfs tot vlak aan de
ingangspoort van het kamp te rijden om
een blik naar binnen te kunnen werpen.
Eén van de bewakers kreeg mij in de gaten
en wenkte mij dat ik naar hem toe moest
komen.
Wat nu? zei Pichecrue. Zijn gebaar volgen
of de vlucht nemen, want je kunt tenslotte
nooit weten? Zoals Von Fuchs ergens
schrijft en zoals ik later ook heb ervaren:
een lapanner reageert altijd anders dan wij
westerse mensen verwachten. Ik besloot
naar hem toe te lopen.
Wat nu volgt, klinkt ongeloofwaardig
maar het is toch echt gebeurd. Met ge
brekkig Maleis en met veel handgebaren
liet hij mij weten dat mijn vader nog in
Bandoeng was. Hij kon aan mijn gezicht
zien dat ik een zoon van mijn vader was,
zo moet ik op hem geleken hebben. Hij
deed verder niets boosaardigs en ik kon
met dit bericht naar huis gaan.
De Junyo Maru scheepsramp moet iets ver
schrikkelijks geweest zijn. Eens op een
Pasar Malam in Den Haag, niet lang na
onze repatriëring (februari 1946), ont
moette ik in een bierstand, door groot
toeval, één van de krijgsgevangenen die de
ramp overleefden.
Flij had het over circa 2500 man aan
boord, waarvan ongeveer zeshonderd de
ramp overleefden. Van deze zeshonderd
man bleven er honderd na de kamptijd
(en werkzaamheden aan de Pakan Baroe-
spoorweg) over. Hij was één van de hon
derd en toen ik hem vertelde dat mijn
vader een van de verdronken slachtoffers
geweest is, beschreef hij summier de ramp
zalige gang van zaken, die helemaal het
zelfde was als het verslag van Von Fuchs.
Misschien is het hem wel zelf geweest.
De torpedering moet op klaarlichte dag
plaats gevonden hebben. Het schip puilde
uit van de krijgsgevangenen en het was
volgens mijn gesprekspartner onmogelijk
dat de onderzeeër die de Junyo Maru zou
torpederen, niet gezien zou hebben dat
het hier om een transport van krijgsgevan
genen ging.
Toen wij ons biertje dronken was het nog
niet bekend dat het een Engelse onderzee
boot geweest is, die het grote onheil ver
oorzaakt heeft. Volgens een artikel dat ik
pas veel later las, was de periscoop defect,
waardoor de kapitein niet zeker was van
de lading van de Junyo Maru.
Wel hebben de twee afgevuurde torpedo's
precies de gewenste plekken van het schip
doorboord, zeg ik.
ter O A MMd: NI Ml
MY VAM V JJ Zt
JJZZ* AJ
Bent u niet meer in staat om zelf het graf van uw dierbare te onderhouden?
Omdat u te ver weg woont... Of het werk lichamelijk niet aankunt...
Of misschien omdat u teveel door andere zaken in beslag wordt genomen?
Met respect verzorgt graveniersbedrijf De Waerde zorgzaam onderhoud. Aan gedenktekens
en grafmonumenten waarvoor u zich als nabestaande verantwoordelijk voelt.
6
iÉHBPI
GRAVENIERSBEDRIJF
- /6r//v-jy rr/ /yzv- Xr/'/sistrs/s/y
Wilt u meer weterl over wat De Waerde voor u kan betekenen?
Bel of schrijf voor een afspraak of brochure. Postbus 642. 2700 AP Zoetermeer. Nederland. Tel: (079) 3313409.
