In memoriam Willem Wanrooy
Volgens Von Fuchs waren er 2300 krijgsge
vangenen aan boord plus 4200 Javaanse
romusha's. De ramp werd volgens hem
overleefd door 680 krijgsgevangenen en
circa tweehonderd koelies, dus 880 van de
6500 man die in Jakarta aan boord gin
gen. In het genoemde manuscript over de
lunyo Maru vertelde de schrijver dat de on
dergang van dit schip de grootste maritie
me ramp in de geschiedenis is geweest.
Zelfs de ramp met de Titanic was in om
vang niet te vergelijken met die van de
Junyo Maru.
Jammer dat ik de bron van dit artikel niet
meer weet. Zelfs de houding en bevelen
van de Engelse kapitein van de onderzee
boot in kwestie (met naam en toenaam
genoemd) werden in dit manuscript kri
tisch onder de loep genomen. Mocht ie
mand ooit dit artikel te pakken krijgen,
stuur het mij dan toe, dan kan ik mijn op
stelletje van vandaag zonodig corrigeren
en/of aanvullen.
Toen ik zonet schreef dat ik op zoek was
naar mijn vader in het Glodok-kamp in de
benedenstad van het vroegere Batavia,
kwam nog een andere herinnering naar
boven die ik ook even aan jullie kwijt wil.
Deze gebeurtenis speelde zich kort na de
Japanse capitulatie af. Ik was nog in het
15de Bat. mannenkamp in Bandoeng en
moet toen zeventien geworden zijn.
We mochten er eigenlijk niet uit, want de
Japanners hadden van de geallieerden de
opdracht gekregen ons te bewaken totdat
ze zelf ver genoeg waren om het gezag in
Indonesië over te nemen. Dat heeft nog
wel een tijdje geduurd.
De eerste dagen hielden wij ons nog aan
het gebod het kamp niet te verlaten.
Al spoedig hadden we daar echter lak aan.
De Japanner mocht niet meer schieten of
handtastelijk worden, dus was het voor
ons een koud kunstje de omheiningen en
prikkeldraadversperringen over te klaute
ren om buiten het kamp wat recreatie bij
de bevolking te vinden (die ons toen nog
goed gezind was en ons op nasi goreng
met ei tracteerden, een biertje was er nog
niet bij).
In Bandoeng was er nog een ander kamp
van de Japanners voor geïnterneerden
en/of krijgsgevangenen. Ik dacht, mis
schien is mijn vader daar nog, niet weten
de wat er met hem gebeurd was. Ik dus op
een goede dag erheen en gevraagd of ze
een zekere Roeloffs kenden. De eerste
heren die ik daar naar vroeg, wisten van
niets.
Totdat ik iemand trof die zei dat er inder
daad een Roeloffs in het kamp bivakkeerde.
Het klonk zeer geloofwaardig temeer daar
de man mij vertelde dat deze Roeloffs een
tuintje met kruiden voor geneesmiddelen
in het kamp onderhield.
Velen zullen ongetwijfeld met plezier
aan Willem Wanrooy terugdenken.
Begin jaren zestig vestigde hij zich in
Zuid-Californië. Hij werkte onder an
dere als communication's director bij een
groot bedrijf en hij zette zich lange tijd
in voor de Soos. Eén van zijn eerste
publicaties is 'Doubly uprooted. Dutch
Indonesian refugees in the United
States', een beschrijving van het wel en
wee van Indo's in de Verenigde Staten.
Hij had daarvoor onder andere een en
quête opgesteld die ik zelf ook nog heb
ingevuld. De enquête deed onderzoek
naar mensen die naar Amerika waren
gekomen onder de Pastore-Walter Act
van 1958, ook bekend onder de naam
Refugees Relief Act.
Willem werd in 1925 in Indië geboren.
Zijn ouders waren Nederlands. Hij was
meer 'Indo' dan de meeste pur sang In
do's zelf ook al zag hij er als een 'totok'
uit. Hij sprak vloeiend Maleis en Indo
nesisch en in latere jaren maakte hij
met zijn vrouw Mary verschillende, lan
ge reizen naar Maleisië, soms voor de
duur van een half jaar. Hij hield van In
dië en betreurde het dat hij geen visum
kreeg om zich Indonesië te vestigen.
Al op zestienjarige leeftijd meldde hij
zich als vrijwilliger voor het KNII,.
Tijdens de Japanse bezetting werd hij,
tegen zijn wil in, opgenomen in Hiro-
hito's leger, tussen maart en augustus
1942. Willem Wanrooy was één van de
slechts 880 overlevenden van de ramp
met de ss Junyo Maru. Aan boord
waren 6500 mensen op transport van
Tandjong Priok naar Emmahaven (Pa
dang) toen de Britse onderzeeër HMS
Tradewind het schip torpedeerde. Dat
was op 18 september 1944.
Het is de grootste ramp in de maritie
me geschiedenis en het heeft Willem
Vol spanning en met voorzichtige en inge
houden vreugde volgde ik het aangegeven
spoor en belandde bij de bewuste man,
wiens naam wel een beetje op Roeloffs
leek, maar toch mijn vader niet bleek te
zijn. Ja, dat was wel even een diepe teleur
stelling. Ik droop af.
Beste mensen, ik laat het hier maar weer
eens bij. Misschien kom ik op het een en
ander nog wel eens terug. Gelukkig is het
gekrioel in mijn hoofd zo goed als voorbij.
P. Roeloffs
zijn hele verdere leven achtervolgd. Van
de 880 overlevenden bezweken er in de
laatste elf oorlogsmaanden nog eens
785, toen ze moesten werken aan die
andere 'dodenspoorweg', dwars door de
Sumatraanse jungle, de Pakan Baroe-
spoorlijn. Slechts 95 opvarenden heb
ben uiteindelijk de oorlog overleefd.
19e Pakan Baroe-spoorlijn is, ironisch
genoeg, nooit in werking gesteld aange
zien hij werd voltooid op de dag dat
Japan capituleerde.
Na de oorlog besloot Willem nog twee
jaar in dienst van het leger te blijven
alvorens douane-beambte te worden.
Daar had hij het erg naar zijn zin. Hij
kon de mooiste verhalen vertellen over
hoe hij langs de kust van Borneo pa
trouilleerde op zoek naar smokkelwaar.
Verhalen vol spanning en avontuur. Hij
genoot enorm van zijn werk.
Na de onafhankelijkheid kwam hij
naar Nederland, hoewel slechts voor
korte duur. Uiteindelijk emigreerde hij
naar Amerika en belandde in Zuid-
Californië. Hij schreef achttien boeken,
allemaal non-fictie.
Willems zoete wraak, als dat de juiste
omschrijving is, is dat hij tijd van leven
had om één van zijn belangrijkste
boeken te schrijven: Prisoners of the
Japanese in World War II, een goed
onderbouwd naslagwerk over krijgsge
vangenkampen en interneringskampen
dat ook een overzicht geeft van alle
transporten van krijgsgevangenen, zo
wel over zee als over land. Het was zijn
grootste wens dat zijn boek over de he
le wereld verspreid wordt zodat ande
ren te weten komen wat er allemaal is
gebeurd tijdens die nare periode in de
geschiedenis.
Jan Krancher
INDONESISCH
SPECIALITEITEN RESTAURANT
DEWATA
sL
Beeklaan 269 - Den Haag Mc.
Tel. 070 - 346 76 97
Nasi Tiawoh
42ste jaargang nummer 4 oktober 1997
7
