Personeel
Bericht uit de Molukken
'Alle goede dingen zijn op zijn minst
een ontdekkingstocht waard.'
Glaude Flaubert
In Nederland kennen we het begrip
huispersoneel niet meer.
In de tropen is het normaal. Het
huishoudelijke werk is zowel voor
mannen als vrouwen gewoon werk,
waar niet op neer gekeken wordt.
Wel is er onderscheid. Zo is een
chauffeur belangrijk. Als goede
tweede volgt de kok. Dit hoort ook
tot uiting te komen in de betaling.
Je bent in Indonesië verantwoordelijk
voor je personeel. Het werk wordt met een
flinke inzet gedaan en men trekt het zich
persoonlijk aan als ibu of bapak zelf iets
van het huishoudelijk werk overneemt.
Ze verzorgen je de hele dag: koken, was
sen, strijken. Ze maken huis, tuin en auto
schoon. De kokki doet de inkopen op de
pasar. Ze spaart veel geld uit door af te
dingen en omdat ze als locale vrouw pre
cies weet wat alles kost. Ze koopt wel bij
familieleden en is niet vies van commissie.
Ze neemt als echte mevrouw een pikul
voor haar inkopen en laat zich bij de bus
afzetten. Daarnaast vindt ze het heerlijk
om de baas te spelen als we weg zijn.
De verantwoording voor het personeel
gaat zo ver, dat je niet alleen tandpasta,
zeep of shampoo voor ze koopt, maar dat
je ze ook bij ziekten en problemen thuis
moet helpen. Zo zal je ze moeten dwin
gen bij ziekte naar de dokter te gaan als de
plaatselijke middeltjes niet helpen.
Op een dag had onze Lies kiespijn. Ze was
bang voor de dokter en wilde het voor
niemand weten. Ze werd met de dag stil
ler. Op een gegeven moment ben ik met
haar naar de tandarts gegaan. Omdat ik er
bij was, werd er niet getrokken, maar werd
het geheel geplombeerd. Het viel gelukkig
allemaal mee. Ze was bang voor het boren
en had, zoals achteraf bleek, de kies willen
laten trekken. Ze wist dat Nederlanders
het zonde vonden kiezen en tanden te la
ten trekken.
Toch is het moeilijk om met personeel om
te gaan. Men verwacht een echte baas, die
orders geeft. Dat valt niet mee als je je re
aliseert wat een luxe het is als 's morgens
het ontbijt, 's middags de lunch en
's avonds een uitgebreid diner, waar de
kok de hele dag mee bezig geweest is,
Foeli en nootmuskaat uitzoeken in
Kailolo
klaar staat. Daarbij is je kleding en je huis
altijd prima in orde. Soms nemen we de
meisjes mee als we naar het strand gaan of
als we met gasten buitenshuis gaan eten.
Dit zijn feestmomenten voor hen.
Op Ambon is werken voor een baas nog
steeds een schande. Werken voor loon
doen alleen afstammelingen van slaven.
Een vrije Molukker die grond bezit, werkt
op zijn grond, klopt sago en gaat vissen.
Hij helpt zijn buren met het bouwen van
hun huis. Hiervoor ontvangt hij hoogstens
een maaltijd, een deel van de oogst of ge
vangen vis. Er is voldoende vis in de baai.
Klappers, sago, kruidnagelen en nootmus
kaat leveren genoeg geld op om petro
leum, koffie en suiker te kopen. Werken is
een schande als je het voor vreemden doet
en er loon voor krijgt. Dit geldt niet voor
ambtenaren, militairen en politie. Men
werkt om ambtenaar te worden en doet
dan de rest van zijn leven niet veel meer.
Om deze reden is het huishoudelijk per
soneel meestal niet Ambonees, maar van
gemend bloed. Zo heeft onze Ans een Am-
bonese vader en een Menadonese moeder.
Lies heeft papoeabloed. Ans maakt het
huis schoon, wast, strijkt en zegt niet veel.
Ze is ongetrouwd en zorgt voor haar
moeder, een oudere, altijd werkzoekende
broer en drie inwonende, studerende kin
deren van een zus, die van het eiland Buru
komen.
Lies daarentegen speelt de baas. Ze is on
dernemend. Van haar salaris moeten vele
mensen eten. Oma, de moeder van haar
man Jopie, moet maandelijks geld hebben
om sirih en sopi te kopen. De rest van het
geld gaat naar ongeveer negen mannen,
die de hele dag rond het huis zitten te
Het meeste werk doen de vrouwen
42ste jaargang nummer 6 december 1997
15
ft.
