Voorbode
moessQn
lummelen. Verder moeten er evenzoveel
(zwangere) vrouwen met kinderen gevoed
worden. Ook deze vrouwen doen niet veel,
althans dragen niet bij tot het inkomen.
Het zijn allemaal familieleden van Jopie.
En Lies heeft werk. Toen Lies door ons aan
genomen werd, stopte Jopie met werken
en voegde zich bij de kaarters op het erf.
Lies is creatief in het bedenken van han
deltjes. Ze moet wel. De ene keer verkoopt
ze kleding, de andere keer weer wat an
ders. Ze kookt voor tien man, terwijl we er
met twee van eten en neemt de rest mee
voor de 'varkens'. Toen we eens een dag
eerder van een tocht thuis kwamen, lag
onze ijskast stampvol met zelfgemaakte
ijslollies. We waren echt te vroeg, anders
waren ze verkocht en hadden we het niet
geweten. Al met al heeft Lies het zwaar en
daarom heeft ze nog al wat vrije tijd nodig
om te handelen of te rusten. Overigens
slapen de meisjes in ons huis. Dikwijls
hebben ze geen zin om hun betrekkelijk
luxe kamer te verlaten en naar huis te
gaan als ze hun vrije dag hebben.
Het aantal vrije dagen dat Lies nodig heeft
om begrafenissen van familieleden bij te
wonen is enorm. Toch neemt het aantal
parasieten rond hun huis niet af. Gappen
doet ze ook, maar binnen het budget. Het
kost haar veel moeite om dagelijks de
bedragen in het huishoudboekje, waar ze
notabene zelf om heeft gevraagd, zo te
organiseren, dat het totaal klopt met het
meegekregen geld. We hebben nog nooit
iets teruggehad; wel bij moeten betalen.
Na ieder pasarbezoek is Ambon weer
duurder geworden. We hadden Lies meer
dan twee jaar, toen ik ontdekte dat er geld
uit onze kist verdwenen was. Een paar
maal heb ik zwijgend het geld nageteld en
wel zo dat iedereen het kon zien. De vol
gende dag kregen we een briefje, waarin
Lies aankondigde dat ze ander werk ging
zoeken. We hebben er erg veel moeite mee
gehad, maar er zijn grenzen. We spreken
dan maar niet over het geld, dat we tegen
beter weten in geleend en nooit terugge
kregen hebben. 'Wanneer je uitgaat van
eigen waarden en normen en niet pro
beert iets van de cultuur te begrijpen, zal
je blijven beweren dat het personeel dom,
lui en onbetrouwbaar is', heb ik eens
iemand horen vertellen. Je zult moeten
wennen, dat in Indonesië, 'ja' soms ook
wel eens 'nee' betekent en je zult moeten
inzien, dat de armste Europeaan in Indo
nesië nog rijk is.
Voorlopig genieten we van ons personeel.
Ik zal later de vouwen, die zelfs in onze
onderbroeken gestreken worden, zeker
missen.
Kees Heij
Daar stonden ze, vader en dochter, naast
elkaar boven aan de stoep van de brede
voorgalerij van het oude Indische huis.
Zij in het jurkje, dat ze pas zelf gemaakt
had van een lapje van de pasar om maar
iets te doen te hebben nu de scholen ge
sloten waren. Hij in zijn witte uniform
met djas toetoep en de gouden BB-knopen
en de twee gouden banden op zijn epau
letten, behorend bij zijn rang van assis
tent-resident. Zij met een boze rimpel tus
sen de ogen; hij met een verbeten gezicht,
beiden zwijgend.
Dagen lang hadden ze de troepen west
waarts zien trekken over de grote weg die
dwars over de aloon-aloon liep. Hun ei
gen troepen met allerhande oorlogsmate
riaal terugtrekkend naar Bandoeng. Maar
nu reden daar andere troepen, eveneens
met allerhande oorlogstuig. Op de bege
leidende motorfietsen en kleine open
autootjes zaten rare kereltjes met witte
doeken achter aan hun nauwe kakikleurige
petjes die heel hard blaffende bevelen uit
braakten, zodra de stoet maar even stil
hield. Op de grote grauwe trucks waaide
een witte vlag met rode bol en uitwaaie
rende stralen.
De aloon-aloon lag te zinderen in de mid
dagzon. De lucht trilde boven het gras en
door het stof heen, dat al die legers met
hun kilometers lange files van vehikels
hadden opgewarreld, zag je eerst die twee
majesteitelijke waringins in hun wijde
schaduwkring. Daarachter wat verder het
huis van de regent met net zo'n voorgale
rij en hoog breed pannendak rustend op
dikke, witte zuilen aan de stoeprand als de
woning van de assistent- resident. Al bijna
honderd jaar hadden deze twee huizen
tegenover elkaar gestaan en met ieder een
eigen kantoor het bestuurlijke centrum
van het stadje uitgemaakt. Nu zag je geen
beweging op die voorgalerij aan de over
kant en de man in het wit en het meisje in
het blauw stonden hier nu al uren. Waar
wachtten zij op?
Er werd deze middag geen thee gedronken
in het hoekje met het rotan zitje en vrolijk
gebloemde kussens. In de andere hoek
stonden de witte plantenbakken met
palmpjes en aardorchideeën net als ande
re dagen, maar de kebon kwam ze geen
water geven, noch de oprijlaan aanvegen
en besproeien. En de vrouw des huizes
met de broertjes lieten zich ook niet zien,
maar waren naar het achterste gedeelte
van het huis, nog voorbij de binnengalerij
en de lange gang met links en rechts de
slaapkamers naar de achtergalerij gegaan,
waar het heette het veiligst te zijn.
Van daaruit kon je immers bij onraad ge
makkelijk de kampong invluchten. Hoe
wel? Was die kampong nog wel zo veilig?
Kijk eens naar dat volk, dat daar staat te
juichen langs de weg met duimen
omhoog geheven of het V-teken makend.
Dat teken staat dan niet voor Vrede, maar
voor Victorie. Victorie? Of Veeg teken?
Of Verloren strijd? Verloren paradijs.
Verloren toekomst! Wat gaat er gebeuren?
Ineens een rukje aan zijn arm: 'Pap, hier
zijn wat boterhammetjes. Heb je tenmin
ste wat te eten bij je als je weggehaald
wordt, misschien...' Hij keek opzij, had
niet eens gemerkt, dat ze even weggeweest
was. Trouwe kameraad, dacht hij en legde
zijn hand op haar blonde hoofd. Als die
schoften haar wat aandoen en ik ben er
niet bij..., hij slikte, klemde z'n kaken
knarsend op elkaar en zag door een waas
over het dorre grasveld de lange rij indrin
gers voorbij trekken. Een maand later zou
den ze hem weghalen van zijn geliefd ge
zin, dat hij daarna nooit meer voltallig
zou weerzien.
Janet Loento
INDISCH CULTUREEL CENTRUM
Exclusief Kerstarrangement ICC
Kerst vieren in het Indisch Cultureel Centrum:
uniek en onvergetelijk
- vrijdag 26 december, aanvang 15.00 uur
- zaterdag 27 december, aanvang 18.00 uur
- zondag 28 december, aanvang 15.00 uur
Wij bieden u een Indisch Kerstbuffet bereid in eigen keuken volgens oud, Indisch recept
met een sfeervolle Kerstshow van Wieteke van Dort als 'Tante Lien' m.m.v. Ais Lawalata,
de Balinese dansgroep Diah Tantri en de Indische sprookjesverteller Coen Pronk.
Nazit met onze artiesten en dansen op live-muziek.
De kosten van dit kerstarrangement bedragen 85,- p.p.
Kaarten, zolang de voorraad strekt, kunt u reserveren bij:
Indisch Cultureel Centrum, Dorpsstraat 74 a, 2712 AA Zoetermeer
16
DE GRAANSCHUUR
tel. 079 - 316 97 94 of 079 - 316 02 39 of 079 - 341 08 15
