Windpraatje
rotterdam diamond center
rotterdam diamond center
moessQn
DE KWESTIE IS...
Dit stukje voor Moesson noem ik wind-
praatje en met wind bedoel ik dan niet
kentoet, het onwelriekende windje dat
vaak op ongelegen ogenblikken uit onze
darmen ontsnapt, maar angin. Dus de
wind die wij buiten om ons heen voelen
waaien.
De enige oorzaak van het ontstaan van
wind is de zon. Want niet alleen waait de
wind vanwege de zon van hoge drukgebie-
den naar lage drukgebieden, maar ook
heeft de wind door de draaiing van de
aarde op noorderbreedte een afwijking
naar rechts en op zuiderbreedte een afwij
king naar links. Dit fenomeen noemt men
de Coriolisversnelling.
In de praktijk merkt men daar weinig van.
Maar de Nederlandse Spoorwegen bijvoor
beeld weten heel goed dat, al naar gelang
de richting van de spoorbanen, de rails
aan één zijde meer slijt dan aan de andere
zijde.
Als een schip vroeger in de mist voer en
men van de sextant gebruik kon maken
om de koers te bepalen, dan verdaagde
men na verloop van tijd een heel stuk naar
stuurboord van de koerslijn. Als zo'n schip
bijvoorbeeld na vertrek uit New York
koers zette op Land's End (het meest zuid
westelijke puntje van Cornwall) en het
was die hele reis mistig gebleven, dan liep
zo'n schip bij de Kanaal Eilanden (of zelfs
zuidelijker) op de rotsen.
De zon verwarmt de aarde. Het aardopper
vlak raakt vlugger opgewarmd dan de zee,
maar de zee houdt de warmte langer vast.
Dit is onder andere de reden dat wij in de
zomer mooi warm weer hebben als de
wind vanuit oostelijke richting waait. Het
binnenland van Europa is dan inmiddels
lekker opgewarmd. Dit is ook de reden
dat wij in oktober vaak redelijk warm
weer hebben als de wind vanuit de weste
lijke hoek komt, want de oceanen hebben
dan nog steeds een groot deel van de in
de zomer geabsorbeerde warmte vastge
houden terwijl het land reeds is afgekoeld.
De wind die dan over het zeeoppervlak
waait, neemt een deel van die nog aanwe
zige zeewarmte op en voert die van de
Noordzee.
Aan de kust van de grote eilanden van de
Indische Archipel, zoals bijvoorbeeld Java
en Celebes, hebben de djoeragans (schip
pers) van uit- en thuisreizende
vissersprauwen, sinds mensenheugenis
gebruik gemaakt van door de zon opge
wekte land- en zeewind.
De landwind voor zonsopkomst blaast de
prauwen naar zee en brengt ze naar het
stekkie waar zij hun netten gaan uitgooien.
De zee die de dag te voren reeds was op
gewarmd door mata hari, houdt die geab
sorbeerde warmte voor een groot deel
vast. Tijdens de erop volgende nacht koelt
het land sterk af, zodat de afkoelende
lucht omlaag zakt, terwijl de lucht boven
de nog steeds relatief warme zee als een
grote warme luchtbel opstijgt, want warme
lucht is lichter (door de uitzetting) dan
koude lucht. Waar lucht opstijgt, daar
moet het ontstane gat (een lage drukge-
bied) opgevuld worden en dat gat wordt
onder andere opgevuld met de lucht die
vanaf land naar zee stroomt. En dus varen
de prauwen zonder te hoeven laveren,
moeiteloos naar zee. Haast niemand heeft
de in de vroege morgen uitvarende prau
wen ooit gezien. De meeste walslurpen
(landrotten) liggen op dat tijdstip, al of
niet ten anker liggend achter kaap kont in
Tegal, Cheribon of Makassar, nog rustig
op één oor te snurken.
Aan het einde van de middag is de omge
keerde situatie als volgt:
Het land is door de koperen ploert enorm
opgewarmd met als gevolg dat er boven
land een hele grote warme luchtbel op
stijgt. Er ontstaat dus als het ware een
luchtgat (een lage drukgebied) boven
land. Dat gat wordt opgevuld door de re
latief koelere lucht die boven zee hangt.
En omdat het de gewoonte was dat we
'toen fan vroeher' aan het einde van de
warme dag verkoeling gingen zoeken aan
de kust, zagen we al die prauwtjes omst
reeks vijf uur 's middags met de wind van
achteren inkomend darat-waarts
(kustwaarts) varen.
De meesten van ons, waaronder ikzelf als
elfjarig knaapje, zagen op de Strandweg te
Makassar die bonte vloot van lèpa lèpa's
(prauwen met uitlegers) thuisvaren en
wisten niets van dat eeuwenoude strakke
uit- en thuisvaarschema af.
Later toen ik zelf djoeragan was en door
de Gordel van Smaragd voer en met vier
stuurlieden aan boord zelf geen wacht
liep, kwam ik onder .het walletje van lava
en Celebes varende, graag een paar uurtjes
eerder mijn kooi uit om die bonte stoet
van de uitvarende vloot te zien die in de
ochtendschemering op hun visgronden
aankwamen.
Wat het grote verschil tussen de moesson
en de passat is en hoe die hoogst belang
rijke winden ontstaan, die zoveel invloed
hebben op het land en het leven van de
mensen die daar wonen (en de dieren!),
saja kasih tau lain kali (oftewel: dat vertel
ik een andere keer).
Pohoti Linde
de juiste mensen te kennen
als het gaat om de aankoop van diamanten of diamantsieraden.
BIEDT U LOSSE DIAMANTEN VOOR SUJPERIjPRIJZEN
W
Bezoek onze showroom
voor de speciale
M aanbiedingen van
s>;-, diamanten, briljant-
sieraden en horloges.
Tax-Free
"&1# ff aankoopmogelijkheden.
Voor showroomverkoop zijn wij geopend:
ma. t/m za. van 9.30 -17.30 uur. Vrijdagavond tot 21.00 uur
Lid van de Antwerpse Diamantbeurs
Kipstraat 7b Rotterdam Tel. (oio) 413 45 51 Fax (oio) 404 5111
DIAMANTSLIJPERIJ FABRIKANT VAN EXCLUSIEVE DIAMANTJUWELEN
42