Liever niet in groepsverband,
maar toch verzorgd naar Indonesië?
Literatuur:
moessQn
Vraag dan naar onze brochure 'Van Sabang tot Merauke'.
ANVR
Of... wilt u eens naar HAWAII? Wij zenden u graag onze Hawaii bochure.
Wij maken vrijblijvend een offerte. Wij leveren ook 'losse' vliegbiljetten.
AURORA TRAVEL SERVICE B.V. C
Ook is kennis van de koloniale ver
houdingen onontbeerlijk om te kun
nen begrijpen hoe het Indische men
sen na de oorlog is vergaan.'
Indisch-centrische geschiedschrijving
corrigeert het bestaande historische
beeld. Het idee dat Indische families in
de kolonie tussen hamer en aambeeld
terechtkwamen en nauwelijks maat
schappelijke invloed uitoefenden, is
volgens de schrijvers van Uit Indië
geboren onhoudbaar:
'De verklaring is dan dat het kolonia
le systeem te rigide was om niet-
blanken een kans te geven. Dat klinkt
logisch, omdat discriminatie naar
uiterlijk voorkomen en huidskleur
voorkwam in Indië.
Alleen gaat zo'n interpretatie al te
gemakkelijk voorbij aan de flexibili
teit van mensen. Zo werkten er
in de ambtelijke wereld talloze em
ployés die in Indië waren geboren en
een deel van hen bekleedde ook hoge
functies.
Bovendien waren de nieuwkomers op
alle fronten afhankelijk van degenen
die al eeuwen in Nederlands-Indië
leefden. Over die afhankelijkheidsre
latie mag weinig bekend zijn, het was
niettemin een onmiskenbare realiteit.'
Op het kruispunt van
toenadering en afwijzing
Belangrijk in Indisch-centrische ge
schiedschrijving is aandacht voor de
dynamiek van de Indische levenssfeer,
zoals in het volgende citaat uit Uit In
dië geboren:
'Vanaf de vroegste aanwezigheid van
Europeanen in Indië [trad] vanzelf
vermenging op tussen de Europese
en Aziatische levenssfeer. Er werd
onderling gehuwd of men leefde in
concubinaat, en de al dan niet gewet
tigde kinderen werden opgenomen in
de christelijke gemeenschap, die zich
trouwens ook uitstrekte over slaven
en "inheemse" bevolkingsgroepen.
Op ieder terrein van het bestaan, of
het nu om werk, wonen, samen
leven, ontspanning, uitgaansleven of
eten ging, beïnvloedden de groepen
binnen de koloniale samenleving el
kaar. In de verhalen over de vroegste
tijd staan we aan de bakermat van
de Indische cultuur. We zien tevens
dat er een continue spanning heeft
bestaan tussen het Indische leven
van degenen die zich vestigden en
het totokse (import-Europese) leven,
dat zich probeerde af te schermen
van al wat niet-Europees was, maar
mettertijd vanzelf Aziatische invloe
den uit de ontstane "mengcultuur"
absorbeerde. Door de eeuwen heen is
een besef gebleven van "Europees"
versus "Indisch", met inbegrip van
de wederzijdse beeldvorming. Alleen
waren de grenzen niet altijd en over
al even absoluut, en verschilde de
identificatie nogal door de tijd.
Er bleef sprake van in- en uitsluiting,
in religieus opzicht, maar ook in de
sfeer van werk en sociale omgangs
vormen. Op het kruispunt van toe
nadering en afwijzing evolueerde het
Indische, steeds aangepast aan de
noden der tijd, in sommige perioden
dominant, dan weer verborgen achter
de Europese of Nederlandse fagade.'
'De Indische kleurlingen en
hun benamingen'
Onvermijdelijk bij Indische geschiede
nis is verwarring over namen van de
Indische groep. In zijn voor lexicogra
fen gezaghebbende artikel 'De Indische
kleurlingen en hun benamingen'
noemde Prick van Wely er in 1905
meer dan twintig: Indo-Europeaan,
Indo, Indiër, halfbloed, half-caste,
kleurling, blauwe, klipsteen, liplap,
lipper(tje), creool, sinjo (njo), nonna
(nonnie), petjoe(k), serani, Euraziër/
Euraziaat, mesties, poesties, kasties,
toepas, cristietsen.
Afgezien van Indische mensen, Indi-
schen, Indische, Indisch meisje en
Indische jongen kwam in 1916 daar
nog het na 1945 ingeburgerde begrip
'Indische Nederlander' bij. Dat de
meeste van deze begrippen in heden
daagse geschiedschrijving niet in alge
mene zin toepasbaar zijn, behoeft geen
betoog. Een uitgebreide bespreking van
begrippen vindt u op het Indisch Infor
matiepunt
(http:www.worldaccess.nl/~vdbroeke/
hoofd.htm) onder Wegwijzer.
Welke aandacht krijgen bovengenoem
de zaken in het onderwijs? Over die
vraag gaan mijn volgende artikelen
Uit Indië geboren
Vier eeuwen familiegeschiedenis
door Wim Willems e.a. (red.)
14
(Advertentie)
Clauskindereweg 28-29,1069 HN AMSTERDAM
travel service B.v. Telefoon 020 - 619 93 77 (Zaterdag telefonisch niet bereikbaar)
Karei Zaalberg
Journalist en strijder uoor de Indo
door Ulbe Bosma
KITLV: 482 pag. (paperback)
prijs 65,00
Waanders: 224 pag. (paperback)
prijs f 55,00
Mijn eigen artikelen over 'Indische
Nederlanders in het geschiedenisonder
wijs' verschenen in Moesson 3 t/m 9
(1991-1992).
