en levensmiddelen schaars begonnen
te worden, werden de vrouwen en kin
deren vaak door Ambonezen van door
hen gesmokkelde levenswaar voorzien.
En op een bepaalde feestdag zagen we
zelfs een keer een Ambonees
fluitorkest begeleid door een
voorop lopende trommelaar
door de straat marcheren. Op
de trommel was een Japanse
vlag aangebracht en men
speelde onder andere 'Wien
Neêrlands bloed door d'adren
stroomt' en 'Hollands vlag je
bent m'n glorie'. Bloedlink,
maar ze flikten het wel, al
rammend op de gehate Nip-
ponvlag.
Later, in het Japanse interne
ringskamp Kampili toen we
achter de kawat zaten, waren
het ook weer de Ambonezen
die 's nachts soms kans zagen
om ons stiekem met wat lek
kers te verrasssen.
Uiteraard stond daar de
doodstraf op, vooraf gegaan
door de meest wrede marte
lingen.
Na de oorlog - en voor de
duidelijkheid even dit: in Ma
kassar bestond het hele
begrip 'bersiaptijd' niet - wer
den de kinderen voor de vei
ligheid de eerste paar maan
den na de bevrijding onder
begeleiding van een Ambonese soldaat
naar school gebracht. Zo'n man had
slechts een houten knuppel bij zich die
hij achteloos in het rond zwaaide.
Als een bezorgde moeder dan vroeg
waarom hij geen pistool of geweer bij
zich had, dan antwoordde zo'n brani
zelfverzekerd: 'Djangan talcoet njonja,
ini boeat lcasih poekoel betoel tjoelcoep'
('Wees niet ongerust mevrouw, hier
mee erop los slaan, is echt voldoende').
ge buurvrouw van mijn moeder in de
jaren 1946-1948. Als je het haventer
rein van Makassar verliet om aan wal
te gaan stappen, stond er altijd bij de
poort een grimmige en zwaar bewapen-
hen thuis te komen eten. Dit tot onge
noegen van de Javaanse soldaat die dan
minachtend voor je voeten spoog.
Aldus had ik ook zo'n gastgezin waar
ik welkom was en de mooie dochter
des huizes van zo'n 25 lentes
jong, had een welgevormde
boezem onder haar bloesje.
Onder haar boezem was nog
zat ruimte over om een paar
van die tijdschriften aan wal
te smokkelen.
Aldus kwam zij mij twee
keer per dag ophalen en we
smokkelden zo'n tien van die
Mena Moeria-tijdschriften
per dag aan wal. Als het pik
donker was, dan ging ik even
Maatje Soemokil gedag zeg
gen en een paar van die tijd
schriften brengen.
de Javaanse soldaat op wacht die je
pasje controleerde en meestal met
leedvermaak je helemaal fouilleerde.
Buiten de poort stonden vaak Makas-
saren en Indische mensen met nog
oude banden met Nederlanders en die
nodigden je dan steevast uit om bij
K.P.M.
Maar hoe zat dat nu met die
K.P.M.-transporten van Soe-
karno-soldaten naar Ambon?
Daar kwam ik later achter
toen ik boeken over de
K.P.M. ging schrijven en in
oude archieven dook.
Toen de K.P.M. opgericht
werd en het contract kreeg
om vanaf 1891 in de
Indische archipel de
eilandenvaart te gaan bedrij
ven, kreeg de K.P.M. voor bepaalde be
wezen diensten een bedrag per gevaren
mijl uitbetaald. Deze diensten beston
den onder andere uit: het vervoeren
van post; het doen fungeren van het
schip als drijvend postkantoor (in klei
ne plaatsen zonder postagentschap
Mena Moeria
Toen ik als stuurmansleerling en later
als 'ampat' (vierde stuurman) op Indië
kwam te varen, eerst met de Willem
Ruys en later onder andere met de
Wonorato en de Modjokerto, smokkel
de ik Mena Moeria-tijdschriften
Makassar binnen. Deze tijdschriften
haalde ik op bij een Mena Moeria kan
toor in Den Haag.
In Malcassar woonde onder andere
Maatje Soemokil, zij was de voormali-
FAR HOLIDAYS INTERNATIONAL TOUR OPERATOR
nr UW PARTNER VOOR REIZEN OP MAAT
49
(Advertentie)
Van Cralingenlaan 16, 2241 SC Wassenaar, Tel. 070 - 511 60 92 Fax 070 - 514 07 96
Lid Stichting Garantiefonds Reisgelden no. 2056
Java-Bali reis 18 dagen vanaf 2200,-
Langverblijf op Bali v.a. 2910, 30 dgn incl. tickets, accommodatie met ontbijt
Rondreis Thailand 16 dgn 2710,- incl. tickets, volpension etc.
Langverblijf Thailand Maleisië
Tickets naar het Verre Oosten, Australië en USA
'Het Land onder de Regenboog' (Indonesië) is nu
binnen uw bereik. Nu of nooit.
Wij verzorgen uw nostalgische reis op-maat.
42ste jaargang - nummer I I - mei I 998
