moessOn
Een van de voorstanders van laatstge
noemde opinie is prof. dr. Simuh, een
deskundige op liet gebied van sufisme
(mystiek van asceten). Als de Javanen
zelf geen eigen culturele ondergrond
hadden, zouden ze onmogelijk aan de
van buiten gekomen culturen een spe
cifiek Javaanse nuance kunnen geven.
De Javaanse cultuur is dus niet ont
staan in een lege ruimte, waarin bui
tenlandse invloeden vrij spel hadden.
Een andere culturele deskundige,
Arswendo Atmowiloto, meent dat
Javaanse cultuur is ontstaan doordat
de inheemse cultuur zich kon aanpas
sen aan vreemde invloeden. Zonder de
ze aanpassing zou het niet mogelijk
zijn dat de verscheidene vreemde cul
turen, alle onder elkaar verschillend,
gezamenlijk konden groeien met de
inheemse. Het unieke hiervan is, dat
de geïmporteerde cultuur op Java de
lokale kleur aanneemt: christelijke ge
bruiken en hindoe-tradities accepteren
het Javaanse vernis.
Zoals gewoonlijk zijn er uitzonderin
gen onder de denkers: niet iedereen
beschouwt de Javaan als een intelligent
wezen. Hun mening is dat dit grote ab
sorptievermogen spruit uit het betover
ende gevoel dat ontstaat bij het in aan
raking komen met nieuwigheid: alle
vreemde dingen worden met huid en
haar overgenomen. Gelukkig zijn er
intellectuelen, die zich selectief aan
passen aan vreemde culturen, anders
zouden wij geen culturele acclimatisa-
tie bezitten die wij Javaanse cultuur
noemen, zo zegt de javanoloog
dr. Abdullah Salim. Het gevolg is dat
-'v-vlVkx;
ÉS
diverse invloeden in een melting pot
worden omgevormd en een nieuwe ge
daante aannemen, verschillend van de
originele vorm.
Nu rijst de vraag: waarom worden alle
vreemde invloeden gejavaniseerd?
Er zijn verschillende mogelijkheden,
waarvan de belangrijkste is dat niet al
le buitenlandse ideologie in harmonie
is met de ideologie van de gezagheb
bers. Daarom wordt bijvoorbeeld het
hindoe-epos Mahabharata veranderd in
overeenstemming met die machts
ideeën. Als de vorsten alles onveran
derd overnemen in de gebruikelijke
Indiase vorm, dan staat de Brahmanen-
klasse boven de adel. Maar omdat de
Javaanse gezaghebber niet onder de
priester wil staan - is de Javaanse
interpretatie van de Mahabharata
zodanig dat de Brahmanen onderdaan
zijn van de vorst.
Waarom wordt de oude cultuur behou
den? Is het omdat een vorst een god is
of een belichaming van god en zodoen
de met het volk kan doen wat hij wil?
De vroegere Franse opvatting over het
gezag, namelijk l'etat c'est moi gaat
niet op in Java: hier kent men wisse
ling van vorsten, doch niet de wisse
ling van de machthebbers van de staat.
Tekst: Oei Tat Ie
Er bestaan tegenstrijdige
meningen over de Javaanse
cultuur. Aan de ene kant
meent men dat de Javaanse
cultuur is ontstaan uit
elementen van hindoeïsti
sche, buddhistische, christe
lijke en mohammedaanse
cultuur. Aan de andere kant
is er de opvatting dat de
Javaanse cultuur al bestond,
voordat buitenlandse culturen
begonnen te infiltreren.
46
