'De Indo's hoorden eigenlijk nergens bij'
Indische geschiedschrijving en het Nederlandse
geschiedenisonderwijs (III)
door hun vader - vanaf de negentiende
eeuw formeel tot de Europese bevol
kingsgroep, hadden meestal de Neder
landse nationaliteit en werden om
politielc-nationalistische motieven 'In
do-Europeanen' (afgekort 'Indo's') en
later 'Indische Nederlanders' genoemd.
De overige, meestal bij hun Indone
sische moeder opgegroeide, gemengd-
bloedigen gingen op in de inheemse
bevolking.
Een treffer in schoolboeken is:
'Uit deze relaties ontstond de groep
van gemengdbloedigen: de Indische
Nederlanders of Indo's.
Een misser, ook vanwege de inconse
quentie, is: 'Op middelbare scholen
werd wel in het Nederlands les gege
ven, maar slechts weinig Indonesiërs
Tekst: Tom van der Geugten
Hoewel in schoolboeken meer
aandacht wordt besteed aan
Indische Nederlanders loopt
de kwaliteit nogal uiteen.
Sommige auteurs weten
duidelijk waarover ze schrij
ven; andere halen benamingen
door elkaar.
Namen van
bevolkingsgroepen
Toen Indonesië een Nederlandse kolo
nie was, gebruikten Nederlanders het
begrip 'Inlanders' voor de gehele autoch
tone bevolking, bestaande uit Javanen,
Soendanezen, enzovoort. In 1928 be
sloten Indonesische nationalisten tot
de naam 'Indonesië (Indonesia)' voor
hun toekomstige staat die qua grond
gebied gelijk zou vallen met de
kolonie. Het toen eveneens gekozen
'Indonesiër' wordt tegenwoordig
gebruikt door de eeuwen heen, zoals
in: 'De meeste Nederlanders waren
lange tijd niet bereid om Indonesië aan
de Indonesiërs af te staan.'(l) En: 'Lan
ge tijd leefden veel Europese mannen
in Indonesië samen met een Indone
sische vrouw1'2'!.
Het begrip 'Indisch' - afgezien van de
verwijzing naar India (Indiaas) - heeft
betrekking op de Nederlandse kolonie
in Azië, dus vaak als politiek begrip en
geografische aanduiding van het gebied
onder Nederlands gezag. Sociaal-cultu
reel verwijst het naar de daar ontstane
mestiezencultuur van meestal manlijke
Europese kolonisten, hun Aziatische
vrouwen en hun gemengdbloedige af
stammelingen.
Zo werd en wordt 'Indisch' gebruikt
voor iemand van sociaal of 'raciaal' ge
mengde afkomst. Deze 'Indische' men
sen behoorden - voor zover erkend
gingen daar naar toe. Indische stu
denten die in Nederland gingen stude
ren kregen te maken met grote ver
schillen tussen de Nederlandse en de
Indische samenleving. Een van hen was
Soelaiman. Mede onder invloed van
westerse ideeën die Indonesische stu
denten in Nederland opdeden,...''3I
Het begrip 'Indiër' heeft (afgezien van
de 'Indiase' betekenis ervan) in de Indi
sche context een niet-eenduidige bete
kenis. Voor Indonesiërs is het verou
derd; voor de Indische groep is het
ongewenst (door de groep zelf) en onge
bruikelijk, ondanks de incidentele po
ging tot invoering begin twintigste
eeuw.
Missers zijn dus de zinnen: 'Men kreeg
door dat het cultuurstelsel de Indiër
ongelooflijk uitbuitte.'Hl En: 'In Neder
land was en bleef de heersende opvat
ting dat de Indiërs niet zonder Neder
land zouden kunnen.'I2'
Dubbel mis zijn de volgende vragen en
antwoorden: 'Wat zijn Indische Neder
landers? Mensen van gemengd Neder
lands/Indische afkomst. Waarom was
15
In een schoolboek staat bij deze foto:
'Indische Nederlanders komen aan in
Nederland'. Uit uniform, sarong en
bronvermelding (Moluks Historisch
Museum) blijkt dat het om Molukkers
gaat.'2'
43ste jaargang - nummer I - juli I 998
