moessQn
hun positie zo moeilijk? Vanwege hun
gemengde afkomst hoorden de Indo's
eigenlijk nergens bij: ze waren geen
echte Nederlanders, maar ook geen
echte Indiërs.'!3'
Zie ook de uitgebreide begrippenlijst in
de Indische Wegwijzer. W
De positie van de Indo-
Europeanen
Sommige schoolboeken besteden ruime
aandacht aan Indische Nederlanders.
Hier volgen enkele fragmenten uit de
maar liefst vier pagina's over hun ge
schiedenis in een van de schoolboeken:
'"Indo!" Nog niet zolang geleden was
dit een scheldwoord voor Nederlanders
met Nederlandse en Indonesische
(voor)ouders. Nu dragen de Indische
Nederlanders deze naam met trots.
Indo wordt ook wel eens gebruikt als
afkorting voor "In Nederland Door
Omstandigheden". In deze paragraaf
vragen we ons af: door welke omstan
digheden zijn de Indo's in Nederland
terechtgekomen en hoe is het deze
groep sindsdien vergaan.'
Iets verder lezen we onder de titel 'Tus
sen wal en schip': 'De Indo-Europeanen
hadden het niet gemakkelijk:
"De meeste Indo's voelden zich Euro
peanen, vooral geen Indonesiërs. Maar
de Europeaan, in feite zijn eigen vader,
keek op de Indo neer en door de Indo
nesiër werd de Indo niet geaccepteerd.
Daardoor kwam de Indo zowel buiten
de Europese als buiten de Indonesische
samenleving te staan."'<2I
Jammer is dat in deze tekst een ano
nieme uitspraak is opgenomen met
een intussen verouderde interpretatie
van het verleden.
Net zoiets zien we in een ander boek
bij een citaat van 'de Nederlandse
schrijver' Rob Nieuwenhuys: 'De ge
schiedenis van de Indo's, de zoge
naamde "bastaarden van Europesen"
zoals ze aanvankelijk officieel werden
aangeduid, is de gehele negentiende
eeuw door een lijdensweg geweest.
Bewust neergedrukt op een laag sociaal
niveau, zonder mogelijkheden tot ont
wikkeling en door de andere Europeaan
bejegend als onvolwaardigen op een
toon die grievend was, het kan niet
anders of deze groep voelde zich een
pariagroep die vol wrok kwam te
zitten.'!5)
Probleem met deze achterhaalde gene
ralisaties (uit 1941) van de wel degelijk
Indische Nieuwenhuys is het feit dat
leerlingen hierin antwoord moeten vin
den op de vraag 'Welke invloed had de
ze moeilijke positie (tussen blank en
bruin) op het denken van de Indo's?'
De docentenhandleiding vermeldt dat
de docent aan de 'wrok' kan toevoegen
'dat er voor de Indo weinig anders
overbleef dan zich extra in te spannen
om toch bij de ene of de andere groep
te worden geaccepteerd'!5) met verwij
zing naar het in Indische kring beruch
te werk van L. de Jong !b'. Bosnia heeft
in zijn proefschrift aangetoond dat er
voor de Indo lange tijd wel een derde
weg was, of leek te zijn.!c>
Bij zoiets ingewikkelds als de Indische
geschiedenis, is het van belang dat
schoolboekauteurs voorzichtig zijn met
achterhaalde interpretaties, rekening
houden met recente literatuur en ach
terhaald gebleken passages vervangen,
of als zodanig aan de orde stellen
Geciteerde schoolboeken met pagina
vermelding
1 Verleden tijd3 werkboek (1995) 84.
2 Vragen aan de geschiedenis 2mhv
(1995) 114, 191; werkboek 108;
handleiding 112.
3 Stappen in de tijd 3 (1995) 187,
191, 192, 199.
4 Op weg naar 2000 1994) 36.
5 Sprekend verleden 3 (1991) handlei
ding 247.
6 Sporen 2 (1991) 125.
Overige literatuur
a Het Indisch Informatiepunt
(nieuw adres:
http://home.wxs.nl/~vdbroeke)
b Het Koninkrijk der Nederlanden in
de Tweede Wereldoorlog deel 11a
(1984).
c Karei Zaalberg, journalist en strijder
voor de Indo (1997).
In Moesson van april 1998 is op pagi
na 13 bij de foto het bijschrift uit het
boek zelf abusievelijk niet opgenomen.
Het bijschrift had moeten luiden: 'Foto
uit 1912 van vier generaties van een
Indische familie. Van de veertien fami
lieleden zijn er twee niet gemengdbloe-
dig: de Javaanse overgrootmoeder (in
de stoel rechts) en de man onder de
lamp. De Europese bevolkingsgroep in
Nederlands-Indië bestond voor meer
dan de helft uit gemengdbloedige Ne
derlanders. Vanaf omstreeks 1900 wer
den ze "Indo-Europeanen" (afgekort
"Indo's") genoemd; vanaf 1945
"Indische Nederlanders".'
(Advertentie)
Noveen St. Clara
BelangrijleVraag alleen positieve dingen.
Bid 9 dagen het Wees Gegroet bij een
brandende kaars, ook als u er geen zin in
heeft.Vraag 2 dingen die vast onmogelijk
lijken om verhoord te worden en iets wat
u heel erg ter harte gaat. Laat de 9de dag
de kaars geheel opbranden en publiceer
dit bericht. U krijgt wat u vroeg.
Theo
16
