uitsteekt, maar is er van overtuigd dat
de waarheid wordt beschreven en die is
volgens hem, dat Indonesië veilig is en
nog steeds een fantastisch vakantie
land.
'Het negatief reisadvies is weliswaar in
getrokken, maar het is op eigen risico.
Of je zegt dat het veilig is, of je raadt
het af! Maar niet, je kan wel gaan mam-
alleen op eigen risico! Zo geef je de rei
zigers nog meer verwarring.' Duidelijk
geïrriteerd, laat Rob het document zien
met de gewraakte tekst.
Een bezoek aan de huidige minister
van toerisme, Marzuki Usman, waarbij
op zijn departement een sober doch
goed diner wordt aangeboden vormt de
inleiding tot de vele gesprekken en in
terviews die de dagen daarop zouden
volgen. Marzuki Usman, een Suma-
traan die sprekend op Mandela lijkt,
komt over als een innemend en voort
varend man.
'Het is gekomen na de beelden van
CNN die de hele wereld liet meegenie
ten van wat hier gebeurde. Gevolg,
negatief reisadvies en alle toeristen
weggejaagd. Natuurlijk zijn er rellen
geweest, dat zal ik niet ontkennen.
Maar dat betrof niet heel Indonesië en
Indonesië is een groot land. Wij hebben
onvoldoende naar elkaar geluisterd en
zoals jullie in Nederland zeggen, wie
niet luisteren wil, moet voelen en dat
doen we', aldus Marzuki Usman.
Vervolgens geeft de minister een uit-
duur echter, want waar ze vandaan ko
men weet ik niet, maar binnen enkele
seconden staan we omgeven door een
paar verkopers. Nu ben ik die verko
pers van souvenirs en etenswaar wel
gewend, maar dit keer is het anders.
Een man probeert een oude rijksdaal
der bij mij te wisselen voor rupiah's.
Bij de Borobudur is het niet anders,
dat wil zeggen, geen rijen bussen, geen
horden verkopers maar gesloten wa-
rungs, op een enkele na.
Onder de gesloten eettentjes is er ook
een met een bord waarop met Holland
se koeieletters 'patatje oorlog' staat.
Op de een of andere manier heb ik daar
in beginsel geen medelijden mee, maar
misschien is de eigenaar eveneens een
werkloze Indonesiër. Dus, kassian. 'U
bent de eerste toeristen sinds lange tijd'
zegt de gids die weer even moet om
schakelen naar zijn Hollandse vocabu-
lair. Bij de ingang staan borden waar
op te lezen valt dat, vanaf heden, een
gids, gebruik van fototoestel en zelfs
een consumptie gratis is voor buiten
landse toeristen. Helaas, er is geen
toerist die dit zal lezen. Op mijn vraag
waar alle verkopers, restaurantperso-
neel en verhuurders van paraplu's zijn
gebleven, vertelt de gids dat het om
zo'n zestig mensen gaat die naar huis
zijn gestuurd. Geen toeristen, wat moet
je hier dan nog?
Bij het verlaten van de Borobudur wor
den we opgewacht door enkele verko
pers die hun waar niet meer per stuk
aanbieden, maar in partijen, kettingen,
eenzetting over de vorm van toerisme
zoals hij dat graag ziet. 'Wij willen het
accent leggen op het ecotoerisme dat
de reiziger dichter bij de natuur en cul
tuur brengt. Ik nodig u uit om Sumatra
te bezoeken, daar vindt u vele vormen
van ecotoerisme. Maar ook hier in Java
kan je bijvoorbeeld ervaring opdoen bij
het theeplukken op een plantage. Het
gaat er om dat de toerist kennis maakt
met onze cultuur en natuur terwijl de
middelen eveneens natuurlijk zijn. Een
mooi voorbeeld is het Sangria hotel in
Lembang die trapsgewijs is gebouwd
het ravijn in. Hier vindt u stilteplateaus
tegen de rotswand en er komt een
Sundanese desa waar je zelf kunt ko
ken. Natuur en accommodatie zijn één.'
Werkloosheid
Welke impact het uitblijven van toeris
ten en investeerders heeft wordt pas
goed duidelijk als wij onderweg zijn
van Jakarta naar Malioboro die in etap
pes wordt afgelegd.
Vracht- en kiepwagens die normaal
gevuld zijn met zand, klappers of hout
worden nu, door gebrek aan werk, in
gezet als bus voor de bevolking om ze
nog een beetje rendabel te maken.
De becaks staan in lange rijen te wach
ten op een vrachtje dat maar niet wil
komen, teiwijl het aantal taxi's met ze
ventig procent lijkt te zijn afgenomen.
Waar we ook lopen, we worden beke
ken alsof we de eersten ter wereld zijn
die Indonesië hebben ontdekt.
Opgestoken duim en
een haast uitgelaten
'Hello mister!!' tonen
hoe blij de mensen
zijn, eindelijk weer toe
risten te zien die ken
nelijk een bevestiging
zijn van pais en vree in
Indonesia.
In Bogor bij de Kebon
Raya, waar je normali
ter, bij wijze van spre
ken, de tuin niet bin
nenkomt zonder iets te
kopen, al is het maar
een fles water, kan je
nu zo doorlopen naar
de ingang. Van korte
Tourleider Rob Foss
met minister Marzuki
Usman
Minister van toerisme: Marzuki Usman
43ste jaargang - nummer I - juli 1998
27
