BATIKDOEKEN
SOLDATENSOUVENIRS
IN BATIK 1945-1950
Antiquarische boeken
moessOn
Tekst: Piet Hensen
Als je, zoals ik, niet in Indië- en pas ver na de
oorlog bent geboren, maar als je wel tot over
je oren verliefd bent op dat land en eigenlijk
alles weten wil over tempo doeloe, dan biedt de
antiquarische boekhandel uitkomst en vreugde.
Natuurlijk zijn en worden er prachtige boeken uitgebracht
die handelen over dat tijdperk, maar toch prefereer ik een
boek dat is geschreven in de periode toen Indië nog gewoon
ons Indië was en er geen enkele aanleiding bestond dat daar
spoedig een eind aan komen zou.
Hoewel ik mij intensief verdiep in de politieke en sociale ge
schiedenis van Indië en Indonesië, gaat mijn voorkeur uit
naar het bekijken van historische foto's, van panorama-ach-
tige boekwerken met een allegaartje aan onderwerpen en
reisverslagen. Neo-lcoloniale gevoelens spelen daarbij geen
rol, wel menselijke betrokkenheid en grote interesse bij wat
daar ooit tot stand is gebracht.
Vóór mij ligt nu de nieuwe aanwinst uit het antiquariaat.
Dit boekwerk toverde ik zomaar even te voorschijn uit een
achteraf vertrekje van een boekwinkel ergens in de provin
cie. De Platen Atlas van Nederlandsch-Indië, uitgegeven
door Volkslectuur.
Een kort citaat uit het voorwoord: Nederlandsch-Indië is
in de laatste decenniën aanzienlijk vooruit gegaan in stoffe
lijk en geestelijk opzicht en het is van veel belang dat die
vooruitgang ook bij het opgroeiend geslacht in Nederland
tot levendig besef kome. Voor Indië en Holland beide...'
De Platen Atlas is tot stand gekomen naar aanleiding van
het 25-jarige regeringsjubileum van koningin Wilhelmina,
vandaar ook dat het boek opent met een grote statiefoto van
de vorstin.
Daarna een korte historische beschrijving over de ontstaans
geschiedenis van Nederlands-Indië. Vervolgens een aantal
portretten van toenmalige bewindslieden. De samenstellers
van de Atlas schetsen een beeld van Indië waarin de gehele
samenleving wordt uitgelicht. Vanzelfsprekend komen de
grote mannen van Nederlands-Indië aan bod, zoals Jan
Huygen van Linschoten, Cornells de Houtman, Jan Pieters
zoon Coen en mr Herman Willem Daendels.
Alle facetten passeren zo de revue en langzamerhand krijg je
als buitenstaander stap voor stap inzicht in het reilen en
zeilen in Indië. Een scala aan imposante gebouwen van
handelsondernemingen aan de Kali Besar in de oude bene
denstad van Batavia, buitenverblijven langs Molenvliet en
het Koningsplein, postkantoren en kerkinterieurs, een lange
stoet van architectonische en technische hoogstandjes,
fabrieken, plantages en havencomplexen, het leger, politie
en zelfbestuur door Inlandse Vorsten. De gezagvoering
wordt uiteengezet met een kijkje in den Volksraad. Inlandse
volkeren in prachtige gewaden worden ten tonele gevoerd en
een luitenant der Chineezen kijkt zelfverzekerd in de lens
van de camera. De kroningsplechtigheid van den Sultan van
Djokjakarta. Een verstild beeld van een vervlogen tijd.
Een galareceptie ten huize van den resident van Djokjakarta.
Samen met den Sultan heeft hij plaats genomen op de
zetels onder het baldakijn. De bedojo hofdanseressen heb
ben discreet in Boeddha-zit hun posities ingenomen midden
in het vertrek, aan weerszijden getrouwen en gezaghebbers
met hun echtgenoten, allen schijnen het moment af te
wachten totdat de fotograaf en assistent de troonzaal gaan
verlaten. Dan een deftig gezelschap aanwezig bij de opening
van de Rechts Hogeschool aan het Koningsplein-West in
aanwezigheid van Gouverneur-Generaal Z.E. Mr. D. Koek.
Ook de bekende schrijfster Kartini van het boek Door duis
ternis tot licht, die tijdens haar leven zoveel deed voor de
emancipatie der Inlandse vrouw, heeft in de Atlas een
plaatsje gekregen. Het jubileum van het vijftigjarig bestaan
van het Staatsspoor en tevens de ingebruikstelling van de
nieuwe electrische motorrijtuigen van de Staatsspoorwegen
op 6 april 1925. Zo zal spoedig de stoom-tractie tot het ver
leden gaan behoren. Indrukwekkende sawah- en vulkaan
landschappen, rubberplantages en gronden met thee en kina-
aanplant in de Preanger. En tot slot de stoere presentatie
van een op Java geboren stamboek-stier van Hollandse af
komst, maar het blijkt toch een bastaard-type te zijn volgens
bijgaande tekst, omdat hij Australisch en Javaans bloed heeft.
In het algemeen lijkt er niet veel belangstelling te zijn voor
oude boeken uit Indië, want bij elk bezoek aan een anti
quariaat zit ik steeds maar weer op rozen en ga altijd met
iets interessants naar huis
(Advertentie)
BIJZONDERETENTOONSTELLING VAN
IN HET LEGERMUSEUM DELFT
3 JULI I998T/M 28 FEBRUARI 1999
OPENINGSTIJDEN
LEGERMUSEUM
40
DINSDAG T/M VRIJDAG
10.00 - 17.00 UUR
ZATERDAG/ZONDAG
12.00 - 17.00 UUR
MAANDAG GESLOTEN
Korte Geer I 261 I CA Delft
Telefoon 015 - 2150500
