Een schoolvoorbeeld van integratie?
Indische geschiedschrijving en het Nederlandse
geschiedenisonderwijs (slot)
moessQn
Aandacht voor Indische
Nederlanders in schoolboeken
brengt onvermijdelijk
generalisaties met zich mee.
De groeiende aandacht
verdient waardering; de
inhoud moet echter kritisch
worden gevolgd.
Onvermijdelijke generalisaties
Wie probeert het recente Indische ver
leden in Nederland in een schoolboek
te beschrijven, zal daarbij meer oog
hebben voor onderlinge overeenkom
sten dan verschillen. Indische mensen
van verschillende generaties zullen
soms moeite hebben met voorkomende
generalisaties; met andere zullen ze
tevreden zijn. Om de lezer hiervan
een goed beeld te geven volgen
hier drie interessante fragmenten.
Fragment 1
'In Nederland verliep de integratie
van het merendeel vrij vlot door
enkele gunstige omstandigheden.
De Indo's waren meer nog dan tevo
ren bereid zich aan de Nederlandse
cultuur aan te passen. En er was in
die tijd in ons land een groeiende
vraag naar werknemers. Voorts was na
tuurlijk een belangrijke omstandigheid
dat er in ons land geen sprake was
van een koloniale situatie waarin een
blanke minderheid zich torenhoog ver
heven achtte boven een overweldigen
de bruine meerderheid.' I1'
Fragment 2
'In het voor Indo's en voor andere groe
pen uit Indonesië vreemde Nederland
móest een nieuw bestaan worden opge
bouwd. Door de woningnood viel het
niet mee om woonruimte te vinden.
Het krijgen van werk was geen pro
bleem als je een opleiding had gehad
en goed Nederlands sprak, maar dat
was bij lang niet iedereen het geval.
Toch is het merendeel van deze men
sen vrij soepel in de Nederlandse
samenleving opgenomen. De meesten
wilden zo snel mogelijk integreren,
zodat ze zich sterk aan de Nederlandse
cultuur aanpasten.' I2I
Fragment 3
'Een schoolvoorbeeld van integratie.
Tussen 1960 en 1980 kwamen er grote
groepen uit Suriname, Turkije en
Marokko naar Nederland. De Indo's
werden hun vaak als voorbeeld gesteld.
Zij zouden zich snel en zonder proble
men hebben aangepast aan de Neder-
landse samenleving. De Nederlanders
van hun kant zouden hen snel hebben
opgenomen in hun midden.
Kortom: een schoolvoorbeeld van ge
lukte integratie. Het is de vraag of dit
beeld helemaal klopt. Aanpassing
werd vooral van de Indische Nederlan
ders verwacht; zij moesten gaan leven
zoals de autochtone Nederlanders dat
deden. Van de Nederlanders werd geen
aanpassing en zelfs geen begrip voor de
situatie van de Indo's gevraagd. In feite
was er geen sprake van integratie, maar
van assimilatie. Toch hebben de
Indo's een stukje Indië meegenomen
naar Nederland. Door de jaren heen
hielden ze een eigen manier van den
ken en leven in stand: "Als u me vraagt
naar de Indische cultuur, dan denk ik
dat het belangrijkste is: de gastvrijheid,
de ijverigheid, de waardering onderling
en het eten. Eten is iets heiligs.
Er wordt veel liefde en aandacht aan
besteed. Misschien is het wel iets dat
we overgenomen hebben van de Indo
nesiërs." "Indo-rock" en Indisch eten
werden deel van de Nederlandse cul
tuur. Er verschenen (en verschijnen
nog steeds) boeken van Indische
Nederlanders, waarin ze hun ervaringen
opschrijven. Jonge Indo-europeanen
krijgen steeds meer aandacht voor hun
achtergrond en zijn er trots op.' M
Treffers en missers
Alle drie fragmenten noemen de
vlotte integratie in en de 'aan
passing' aan de Nederlandse sa
menleving.
Door de accentuering van de
langdurige (zowel in Indonesië als
in Nederland) 'grote bereidheid' tot
aanpassing aan de Nederlandse cul
tuur geeft fragment 1 een verouderd
beeld, waarvan de eenzijdigheid in
fragment 3 wordt genuanceerd door
vermelding van de dwang tot assimila
tie. Van de laatste zin uit fragment 1
vraag ik me al jaren af wat ermee wordt
bedoeld. De beperkte tolerantie en het
paternalisme waarmee de Indische
groep tot assimilatie werd gedwongen
was juist een uiting van het superiori
teitsgevoel van de blanke meerderheid
in Nederland.
Een treffer is de aandacht in fragment
3 voor de Indische invloed op de
Nederlandse cultuur werden deel
van de Nederlandse cultuur'), ondanks
beperkte aanpassing en begrip aan au
tochtone zijde, en de instandhouding
van 'een eigen manier van denken en
leven.' Een misser is de manier waarop
Tekst: Tom van der Geugten
Foto in schoolboek, afgebeeld om te
laten zien hoe Indische Nederlanders
eruit zien. <4)
16
