Werk en huishouden
Is de warung meer op de ver
koop van dagelijkse levensbe
hoeften gericht, dan is die
meestal aan huis gevestigd.
Een deel van de woonkamer
doet in zo'n geval dienst als
winkel. Soms is er alleen een
luik in de muur en is de ven
sterbank tot toonbank omge
toverd. Zo proberen vrouwen
werk en huishouden te com
bineren.
Buurtbewoners kunnen bij de
warung-houdster bijverdienen.
Ze bereiden hapjes die ze bij
de warung in bewaring geven.
Voor de hapjes die worden
verkocht krijgen ze betaald.
Dit zijn de vrouwen die in de
'onzichtbare huisindustrie'
werken.
De onzichtbare huisindustrie
is met recht onzichtbaar te
noemen omdat het werk in
huis gebeurt, achter gesloten
deuren. De bereiding en verkoop van
de producten vindt bovendien voor een
deel 's nachts plaats.
In de huisindustrie draait het meestal
om voedsel. Het maken van hapjes ligt
dan ook in het verlengde van huishou
delijke taken. De vrouwen hoeven er
geen opleiding voor te volgen. Wel is
het hebben van goede recepten van
groot belang. Succes is namelijk
grotendeels afhankelijk van kwaliteit
en exclusiviteit. Goede recepten wor
den zorgvuldig beschermd en geheim
gehouden: afkijken, namaken en 'ste
len' komt vaak voor. Het werk vindt in
de keuken of huiskamer met gewoon
keukengerei plaats. Het werk is vooral
arbeidsintensief. Alles gebeurt met de
hand en vooral het inpakwerk is,
gezien de behoorlijke omvang van de
productie, enorm tijdrovend.
Grotere bedrijven hebben voor inpak
werk van hapjes alleen al enkele vrou
wen in dienst. Zij zitten meestal op
een plastic kleed op de grond van de
huiskamer in te pakken, terwijl de ei
genaresse van het bedrijf in de keuken
meehelpt. Haar kinderen helpen ook
mee of spelen tussen de hapjes en in
pakkende vrouwen in de kamer.
groeien. Urbanisatie nam toe en daar
mee het aantal vrouwen dat werk
zocht. Vanaf de beginjaren zeventig
was er sprake van een ware explosie in
deze sector. Maar vanaf 1980 is er
sprake van toenemende concurrentie en
afname van productie en inkomsten.
Toch prefereren vrouwen het werk in
de huisindustrie boven een kantoor
baan, omdat zij tegelijkertijd het huis
houden kunnen doen en het gezin te
eten kunnen geven. Bovendien heeft
het zelfstandig ondernemerschap een
J. Bijlmer: Ambulante Straatberoepen
in Surabaya; Een studie naar
kleinschalige economische activiteiten.
Amsterdam, Vrije Universiteit, 1987
(dissertatie).
A. Murray: No Money, No Honey;
A Study of Streettraders and Prostitutes
in Jakarta. New York, Oxford
University Press, 1991.
L.N. Schoch: Kaki lima and Streethaw-
kers in Indonesia. Jakarta, PT. Indira,
1985.
A. van Velzen: Onzichtbaar maar aan
wezig; Vrouwen als zelfstandige onder
neemsters in de huisindustrie
Ciroyom, Bandung, West-fava. Leiden,
Onderzoek en Documentatie Centrum
Vrouwen en Autonomie, 1988.
grote aantrekkingskracht.
Voor de vrouwen is de bereiding en
verkoop van etenswaren een belangrijke
inkomstenbron. Daarnaast maken zij
het mogelijk dat mensen kunnen kie
zen uit een ruim aanbod van goed
koop, kant en klaar voedsel. De vrou
wen vervullen hiermee een sleutelrol
in de economie van Indonesië.
Indonesië heeft nog steeds te maken
met een groeiende beroepsbevolking en
een beperkte capaciteit van de formele
sector om voldoende werkgelegenheid
te scheppen. De straathandel en de
huisindustrie zullen dan ook een
belangrijke rol blijven spelen in de eco
nomie van Indonesië
Literatuur:
Sleutelrol
De huisindustrie is na de onafhanke
lijkheid van Indonesië langzaam gaan
Culturele dansgroepen, bekende artiesten, demonstraties,
all-round band de Entertainers, spectaculaire show door
Hawaiian Treasure live met Royal Hawaiian Minstrels, ook
Indonesische artieste, Indische keuken, kwee kwee en
nog veel meer!!
Goed openbaar vervoer v/a NS-station Rijswijk,
Darling Market, Volmerlaan 12.
Via A4, Afslag Plaspoelpolder, veel parkeerruimte.
(Advertentie)
Open: vr. 14.00-23.00 uur, za. I 1.00-23.00 uur
zo. I 1.00-20.00 uur
Entree: volwassenen 9,-, kinderen (4-12 jr.)
6,- en 65+ 7,-
Info: 0342-42 03 01 EMjE Organisatie
43ste jaargang - nummer 4 - oktober I 998
31
