Gel
ezen
hetzelfde'
^ovoveti
inxeven^
Nederlandse
culturen
Pessireron:
In essentie
alle culturen
S.ls»
Tekst: Riny Boeijen
ylvia Pessireron legt in
haar boek de rituelen
rond begrafenis en rouw
in de Antilliaanse, Chinese,
Indonesische, Marokkaanse,
Nederlandse, Surinaamse en
Turkse cultuur naast elkaar.
In persoonlijke gesprekken
laat ze mensen uit die
verschillende culturen aan het
woord over gebruiken en
ervaringen rondom de dood.
Eli en Ferry vertellen over de
voortekenen in de
Indonesische cultuur.
'Volgens de oudjes zal er
iemand uit de naaste familie
i?7
sterven als je droomt
dat je een tand of kies
verliest,' begint Eli,
'maar bij ons thuis is dat
anders. Als mijn vrouw jeuk
krijgt aan haar linkervoet dan
vermoedt ze al dat er een
familielid zal sterven.'
Ferry kent dit fenomeen niet.
'Het verhaal van die dromen,
dat ken ik wel.
Bij ons was de uitleg dat als je
een kies verloor, dan stierf
iemand uit de directe
familiekring: oom, tante, opa,
oma, vader of moeder.
Droomde je dat je een voor-
of hoektand verloor dan sloeg
dat op iemand uit iets verder
staande kring. Ik heb zelf
meegemaakt dat het uitkwam.
Een aantal jaren geleden
droomde ik dat ik mijn kies
verloor. Hij werd eruit
getrokken. Een poosje later
kwam er bericht dat mijn
moeder was overleden.'
Kleurrijk
Bij Molukkers wordt het
wassen van de overledene
door naaste familieleden
gedaan. Het is daarbij gebruik
dat met de overledene wordt
gesproken. Hierdoor zou het
lichaam gewillig worden.
Ferry: 'We praten met het
lichaam alsof de persoon nog
leeft. Toen mijn vrouw
overleed, is zij gewassen door
mijn oudste dochter en een
nicht. Praat gewoon met ma,
alsof ze
nog leeft, zei ik tegen
mijn dochter. En alles is goed
gegaan.'
De keuze van Pessireron voor
de interview-vorm, maakt dat
je persoonlijk betrokken raakt.
Haar schrijfstijl is open en
toegankelijk, zodat de lezer
bijna speels wordt geïnfor
meerd over een onderwerp
waar vaak een taboe op rust.
Het boek gaf mij een gevoel
van opluchting door de
kleurrijke wijze waarop tegen
de dood wordt aangekeken.
Ook over de rouwrituelen in
Chinese cultuur staan fraaie
verhalen opgetekend. Voor de
Chinezen is het van groot
belang dat de ziel snel went aan
zijn nieuwe en complexe
omgeving in de Geestenwereld.
Deze Geestenwereld zit
boordevol administratieve
aspecten, die opvallend veel
lijken op de strikte rituelen van
de wereldse Chinese cultuur.
Zo is de ziel onderhevig aan
een ingewikkeld systeem van
beloning, straf en financiële
verplichtingen. Dus wordt er
een enorme offerstapel
gemaakt uit papieren huizen,
draagstoelen en auto's,
kledingkoffers en andere
zaken die een luxueus leven
symboliseren. Daarnaast
worden geweldige hoeveel
heden offergeld mee verbrand,
het liefst in zoveel mogelijk
verschillende coupures.
Verder vermeldt het boek dat
de ontwikkeling in de Chinese
Geestenwereld gelijke tred
houdt met het leven op aarde,
zodat tegenwoordig ook
papieren creditcards, cd-
spelers en zelfs computers
worden geofferd.
Aanrader
De Singaporese Jina heeft
nog niet zolang geleden haar
i grootmoeder verloren.
I De rouwperiode die volgde
I op het overlijden van Jina's
oma, duurde ongeveer
I veertig dagen.
'Dat weet ik nog, omdat ik
I net na het overlijden van
J mijn grootmoeder veertig
dagen lang in haar huis
moest blijven en speciale
rituelen moest verrichten
voor de maaltijden,' zegt ze
met een heimelijke zucht.
'Ik moest eten koken en dat
op het altaar zetten.
Daarna moest ik dertig
minuten wachten. Vervolgens
pakte ik twee muntstukken en
gooide ze op. Als beide met
dezelfde kant boven kwamen
te liggen, kon ik naar het
altaar teruggaan en het eten
opruimen, want dat
betekende dat mijn oma klaar
was met eten. Als ze ieder
met een andere zijde boven
kwam te liggen, moest ik een
poosje wachten en opnieuw
gooien. Een paar keer nam
mijn oma echt de tijd voor
haar maaltijd!'
Rouwen in zeven 'Nederlandse
culturen is een aanrader.
In haar poging een brug te
slaan tussen de verschillende
culturen is Pessireron
opnieuw geslaagd. Het boek
laat 'medelanders' op een
andere manier naar elkaar
kijken en maakt de dood en
haar rituelen bespreekbaar.
Met illustraties van
Louise Peeters.
Rouwen in zeven
'Nederlandse' culturen
door: Sylvia Pessireron
Seram Press: 112 pag.
(paperback)
prijs 17,50
moessQn
Sylvia Pessireron is schrijfster
van Molukse afkomst, een
gedreven vrouw die de cultuur-
kloof tussen minderheden en
meerderheid in Nederland op
'eigen wijze uitlegt en
bekritiseert. Ze schrijft onder
meer voor Paravisie en het
C entraal Orgaan voor
AsielzoekersIn een cgclus van
vier boeken vergelijkt
Pessireron Je cultuurverschillen
hij zwangerschap, feesten,
huwelijk en overlijden.
Binnenkort verschijnt het
laatste hoek in deze serie:
Rouwen m zeven
'Nederlandseculturen.
A* AittdUaaOSC
j cultuur
40
