Ze was de oudste bij ons thuis in jaren
en dienstjaren. Er was geen man en er
waren geen kinderen en wat wisten we
nu eigenlijk van haar?
Het heeft weinig zin om over haar kook
kunst te praten, hoewel dat zeker op zijn
plaats zou zijn. Dat deed ze subliem,
vooral voor ons, die nasi en sajoer
blanda's waren en geen aardappelen-
vlees-en-groenten totoks. Ze was
zorgzaam en had grote liefde voor dieren.
Kip met drie poten
We hebben de nodige dieren gehad in
Batavia, voor ons een bron van
amusement maar uiteindelijk was het
kokki die met ze optrok en met hart en
ziel voor hen zorgde.
Onder meer was er in de menagerie een
kip met drie poten. Deze vreemde klant
arriveerde met Chinees Nieuwjaar als
cadeau van Jit Lok Joen, de restaurateur
in de benedenstad. Volgens hem zou de
toean dokter daar zeker een vakkundige
interesse in hebben.
De gewaardeerde gave werd onder
kokki's moederlijke vleugels genomen en
uit angst dat de ajam weg zou lopen,
werd ze aan een touwtje gebonden.
Dit zat vast aan poot nummer drie en ik
geloof dat een uitleg hier even op zijn
plaats is. De twee gewone poten van dit
wezen stonden vast op de grond net als
die van iedere andere kip. Die derde poot
deed eigenlijk niks, net als de tepel van
een stier. Die poot stak uit naar
achteren als het roer aan een gestrand
schip, maar bleek een uitstekend
aanhangsel om een touwtje aan te binden.
Kip werd spoedig Kiep bij kokki, ze
werden maatjes, het touwtje ging eraf en
het dier mocht vrij rond scharrelen
achter in het gras. De vrees dat ze mis
schien weg zou lopen, vanwege haar uit
gebreid landingsgestel, bleek niet
gerechtvaardigd. Het grasveldje gaf haar
niet veel om te eten. Of ze ooit een ei
heeft gelegd is me niet bekend.
Met voedertijd kwam kokki uit de dapoer
het grasveldje op en riep: 'kiep-kiep-kiep'.
Er kwam een gezwinde reactie en met
forse stappen. Het was een goeie kiep!
ProefJ ieren
De andere dieren onder kokki's hoede
Tekst: Guus Mertens
waren twee apen. Thuis gebracht door
mijn vader van het Geneeskundig
Laboratorium met zijn talloze proefdieren.
Als het niet ratten, muizen, konijnen,
kippen of zelfs schorpioenen waren, dan
vond je er apen. Java had in die tijd geen
gebrek aan apen en ik zeg dit in meer
dan een zin des woords.
Wanneer er een angstige moederaap
binnen werd gebracht met een jonkie
geklemd aan de borst werd het vader
soms wel te gortig. Het gebruik van
proefdieren zat hem toch niet al te best
en zo kwamen we twee keer in bezit van
een jonge monjet en die goeie kokki werd
natuurlijk weer pleegmoeder.
Het dier kreeg een leren bandje om de
heup met een kettinkje aan een ring die
over een bamboe gleed. Dit alles achter
in de tuin met een kistje in de nabije
boom als tampat mampoer. Precies net
als Louis Pauselius het ons heeft verteld
in Moesson van mei dit jaar.
Bras ketan
Zijn vader en de onze, beide kennelijk
met weinig verbeeldingskracht in dit
opzicht, noemden hun aap: Kees. En
Kies, zoals onze ook werd genoemd door
kokki, werd geregeld volgestopt met alle
mogelijke lekkernijen. Pisang vooral maar
ook stukjes ananas en op speciale gele
genheden een balletje bras ketan met
lekkere spulletjes erin, een soort van apen
loempoer. Kees was er dol op en dat is
broer Wim en mij niet ontgaan.
Er werd besloten om bij wijze van expe
riment wat tjabe rawit in de ketan te
drukken en dat gebeurde natuurlijk stie
kempjes. Die arme aap begon er lekker
in te happen en wij bestudeerden dat
met veel interesse, op een afstand.
Het duurde niet lang of Kees begon
hevig te blazen en aan onze kant werd er
gegrinnikt. Kort daarop begon hij wild
aan zijn staart te krabben en dat was een
nieuwe ontwikkeling die we niet eerder
gezien hadden en we vroegen ons af:
werkt dat spul zó vlug?
Kokki vond uit wat de sinjo's hadden
bekokstoofd en ze was heel boos en daar
was goede reden voor, want we waren
eigenlijk een paar rotjongens. Maar Kees
had overigens het laatste woord en nam
bij tijden wraak met een lelijke beet.
Hij had dat alles drommels goed gesnapt.
Met kokki was hij goeie maatjes en hij
heeft haar nooit gebeten. Hij zat vaak op
haar schouder en pluisde met zijn
vingertjes door haar grijze haar op zoek
naar waar apen naar zoeken en dat alles
met een serieus gezicht.
Niet verbeten
Na verlof in Holland in 1934 vonden we
kokki aan de kade in Tandjong Priolc
terug. Beduusd en eenzaam staande in
de schaduw van de goedang om de
toean, njonja en sinjo's weer te zien.
Omgeven door een stelletje luide blanda's
en we weten allen dat die gasten vaak
heel luid kunnen zijn. Ze had het toch
maar uitgevonden en stond klaar om
weer mee te doen.
Ze huilde dikke tranen toen de Japanners
vader oppakte in maart 1942 en hij ons
verliet naar de gevangenis Struiswijk.
Ook wij verlieten de circulatie later en wat
er sindsdien gebeurd is met haar en al die
anderen is me helaas een raadsel gebleven.
Geen van ons is ooit weer terug geweest,
maar ook zij is niet vergeten.
Noveen St. Clara
I'll Jit is Kohhi in haar alledaagse... een
hef gezicht, dunnend grijs haar en hlote
hahhies achter ons huis op het
ha Jmin ton haantje, een heg van hemhang
sepatoe en Je hijgehouwen.
Kokki
Goeie maatjes
-ADVERTENTIE
Belangrijk: Vraag alleen positieve dingen
Bid 9 dagen het Wees Gegroet bij een
brandende kaars, ook als u er geen zin in
heeft. Vraag 2 dingen die vast onmogelijk
lijken om verhoord te worden en iets wat
u heel erg ter harte gaat. Laat de 9de dag
de kaars geheel opbranden en publiceer
dit bericht. U krijgt wat u vroeg.
Meity
44 ste jaargang - nummer 3 - september 1999
29
