Een bij rondere tante
Tekst: Frans Leidelmeijer
Zijn vader, tante Jet's grootvader, was
generaal in het KNIL. Tante Jet's vader
en diens twee zusters zijn dan ook in
Indië geboren. Toen hun vader tijdens de
tweede expeditie van de Atjeh-oorlog
ernstig gewond raakte, vertrok het gezin
met de 5.S. Holland naar het vaderland.
Aan boord van het schip, zich dan bevin
dende op 4'10' Z.Br. en 85'20' O.L.,
bezweek de generaal op 22 augustus
1876 aan zijn verwondingen. Hij is dan
51 jaar.
Mangli, jaren twintig. Van links naar
rechts: Marie, Jet, Nelly met hun moe
der Tanah Tjoe. (Door haar huwelijk
was Tanah Europese geworden. Ze
draagt dan ook wat de Europese en
Indo-europese dames in Indië droegen:
de witte kebaja met kant en een sarong.
Omdat hij een hoge piet was, wilde men
hem klaarblijkelijk geen zeemansgraf
geven, want zijn stoffelijk overschot werd
de rest van de reis in een met jenever
gevulde badkuip goed gehouden, om in
Holland met alle militaire eer begraven te
worden.
Het vaderloze gezin vestigde zich voor
goed in Nederland en de meisjes trouw
den toen ze de huwbare leeftijd bereikt
hadden binnen hun milieu. Henriëtte met
luitenant-generaal P. Colette en Maria
met mr. J. van Mierlo. Charles, de zoon
wordt verliefd op een eenvoudige kinder
juffrouw. Zijn moeder en zusters keuren
deze relatie echter af. Gekwetst en teleur
gesteld reist hij dan af naar zijn moeder
land Indië.
Als boedjang leefde hij in West-Java, waar
hij onder andere administrateur van de
Gouvernements Koffie-établissement in
Lembang was. In één van de hotelletjes
waar hij woont, leert hij de dochter van de
receptionist kennen. Ze heet Tanah Tjoe,
een peranakan-Chinese met een druppel
Soendanees bloed. Zij wordt zijn njai.
Op haar achttiende bevalt Tanah, die
Tien wordt genoemd, van tante Jet. Haar
toean is dan veertig jaar oud. Ondanks
dit leeftijdsverschil, de taalbarrière en het
verschil in cultuur en afkomst, zijn ze
redelijk gelukkig met elkaar. Er worden
nog twee kinderen geboren. Marie, ver
noemd naar zijn andere zuster en Nelly,
mijn moeder. Zou mijn moeder soms
vernoemd zijn naar de kinderjuffrouw in
Holland, waar hij niet mee trouwen
mocht? Voordat Nelly verwekt werd,
trouwt Charles met zijn Tien. De twee
oudere dochters heeft hij bij hun geboor
te erkend.
Af en toe ontving hij brieven van zijn
moeder en zusters uit Holland, waarin ze
hem vragen om toch alsjeblieft naar
Holland terug te komen. Alles was
immers vergeven en vergeten. Hij schreef
dan terug dat hij nu vrouw en kinderen
had, waar hij zich zeer verantwoordelijk
voor voelde.
De drie freules
Tante Jet's vader was koppig van aard en
kritiek op zijn werk kon hij moeilijk ver
dragen. Hij diende dan terstond zijn ont
slag in om op een andere onderneming
als administrateur te gaan werken. Op die
manier verhuisde het gezin vele malen,
om uiteindelijk, toen hij wat milder was
geworden, zich blijvend in Mangli te ves
tigen.
In haar vroegste jeugd heeft tante Jet dan
ook veel van de toen nog weelderige
natuur van Java gezien. Het gezin woon
de voornamelijk op afgelegen plekken,
soms in houten huizen op palen, ver van
de bewoonde wereld. Haar zusjes en zij
hadden slechts de kinderen van de
bedienden om mee te spelen.
Na de lagere school mochten de meisjes
van hun vader niet verder leren, want dan
moesten ze naar een grote stad in de kost
bij vreemde mensen. Hij hield zijn drie
freules, zoals hij ze wel eens liefkozend
noemde, liever bij hem thuis. Tante Jet
heeft wel voor korte tijd als kleuterjuf
frouw gewerkt.
Toen tante Jet de huwbare leeftijd bereik
te, stond er al snel een huwelijkskandidaat
voor haar klaar, want de meisjes De Roy
waren mooi. Het huwelijk met deze
Victor Snell hield echter niet lang stand.
Hij was wat men in Indië 'nakal' noemde.
Vader De Roy overlijdt in 1935 op 66-
jarige leeftijd aan een hartkwaal.
Van zijn familie uit Holland is sindsdien
nooit meer wat vernomen...
In 1941 ontmoet ze Emile de Roy van
Zuydewijn, een neef van haar en ook een
kind van een Nederlander en een inland
se, Saniah geheten. Oom Miel was al eer
der getrouwd geweest en had twee zonen
bij deze vrouw, die niet van hem wilde
scheiden. Jet en Miel konden dus niet
trouwen en gingen toen samenwonen.
Inmiddels waren ook haar zussen
getrouwd. Marie met Karei Draisma, die
haar man naar Palembang was gevolgd
en Nelly met Ewald Edwin Leidelmeijer
uit Buitenzorg.
moessQn
Deze zomer is mijn tante Jet overleden.
Ze werd Q1 jaar geleden geboren in
Pasirhajam, afdeling Tjiandjoer, vlakbij
Bandoeng. Ze heette voluit
Cecile Henriëtte de Rog van Zuydewijn.
Henrietta naar de lievelingszuster van
haar vader. Haar vader was een telg uit
een aristocratisch geslacht uit Noord-
Brabant.
De vader van Jet, Alarie en Nelly,
Charles Armand Jean de Roy van
Zuydewijn op 45-jarige leeftijd.
30
