Nenek OroL
Tekst: Rudy Zuidema
Bij hei lezen van hei artikel
ante Doravan de heer Jan
Schlechter in Moesson van janu
ari 2000 kwam ik de naam
Nenek O rok tegen. Zij was
inderdaad een bekende verschij
ning in Meester C ornell's, vaak
door kinderen geplaagd. /Ce
werd dan kwaad, draaide zich
om en maakte aanstalten je te
pakken onder het schreeuwen
van dreigende woorden.
Natuurlijk waren de kinderen haar te snel
af. Maar je was als kind toch wel een
beetje bang voor die krom lopende oude
vrouw met rimpelig gezicht en opvallend
dikke buik - alsof ze zwanger was. Wat ik
van haar weet, is het volgende.
Ze was een peranakan-Chinese, afkom
stig van het dorp Tjileungsi, tussen
Batavia en Buitenzorg. Ze wilde heel
graag een kind hebben, maar werd door
de man waar ze van hield verlaten. De
hunkering naar een kind was dermate
groot, dat ze werd tot hoe wij haar ken
den. Letterlijk vertaald betekent nenek
oude vrouw of oma en orok pas geboren
baby.
Ketjapieboom
Nenek Orok woonde een aantal jaren op
ons erf, in Laan Menu nummer 1, het
huis met de ketjapieboom, zoals mijn
oma's huis door de plaatselijke bevolking
werd genoemd. Ook wij zeiden dat om
aan sado-koetsiers uit te leggen waar ze
moesten stoppen.
Voorzover ik het mij kan herinneren,
betrof het de periode 1933 tot 1940. Op
de emper opzij van het hoofdgebouw had
ze haar stekje. Een (melk)kistje met gor
dijntjes ervoor, een slaapmat en een kus
sentje was alles wat ze (voor ons
zichtbaar) bezat. Meer privé-dingetjes
droeg ze bij zich en wel op haar buik,
zodat het leek alsof ze zwanger was.
Zeker zat daar een klein popje in en
allerlei kleine potjes en flesjes en centjes,
die ze van de mensen kreeg.
Ze wilde niet in een bediendenvertrek sla
pen, omdat ze haar volledige vrijheid op
de emper meer op prijs stelde.
's Morgens rond zes uur stond ze op en
begon ze ons voorerf met een sapoe lidi te
vegen. Dit beschouwde ze als haar plicht,
waarna ze aan de wandel ging. 's Avonds,
meestal in de schemering, kwam ze thuis,
rechtstreeks naar haar plekje.
rende ceremonie was ook dat ze de
inhoud van haar dikke buik moest ledi
gen. Dit deed zij telkens met erge tegen
zin en gemopper. Een paar dagen daarna
was ze weer even dik. Haar popje kreeg
ze na zo'n schoonmaak wel altijd terug.
In 1940 - toen wij voor een poosje naar
de bergen waren weggeweest - ontdekten
wij bij thuiskomst dat Nenek Orok met
haar hebben en houden vertrokken was.
Wij wisten niet waarheen en waarom. We
De Bethelkerk in Meestér Corn.elis,ri \t
boei Liongf
Als wij 's avonds in de voorgalerij zaten,
hoorden wij Nenek Orok zachtjes voor
zich uit praten, maar als je je uit nieuws
gierigheid inspande, was ze wel verstaan
baar. Ze sprak zoals moeders tegen hun
baby spreken. Vaak hoorde ik de naam
Soei Liong vallen. Of dit nu de naam was
van de man, die haar had verlaten, of de
naam die ze aan de pop gaf, wist ik niet.
Vaak werd ze door mijn moeder tot de
orde geroepen om zich bij de put te
baden, kleren te wassen en te verschonen.
Dit deed Nenek Orok niet graag, maar
met enige gestrengheid kreeg mijn moe
der haar wel zover. Een dikwijls terugke-
zagen haar daarna nog wel eens op straat,
maar Laan Menu ging ze niet meer in.
Ze zou in de bezettingstijd overleden zijn.
Biceps
De eveneens in dat artikel genoemde
Ringgit kende ik ook. Hij was een man
van gemengde Chinese afkomst; een tra
vestiet. Hij moet ongeveer dertig jaar
oud geweest zijn, zoals ik me hem herin
ner. Opvallend waren enkele zilveren
tanden in zijn mond en tamelijk grote
biceps. Hij kleedde zich in een lange
jurk, waarvan ik de kleur gebroken wit
zou willen noemen. Zijn haardracht was
vrouwelijk, tot over de oren. Meestal
moessOn
no nn
t::i liri
v.:i
nu tin
tl tt
i:ü en
