Meditation s
rom Florida
Centen
Evenals iemand die verre reizen
doet rijk is aan verhalen, zo is
iemand die 'in de centen zit rijk
aan geld. Als kind al koorden ivi
die uitdrukking, vaak gebezigd
met een mengeling van bewonde
ring en afgunst. Een cent, wisten
we, is een munteenheid die valt
onder de verzamelnaam 'geld' en
geld bezitten, zo dachten we, kon
je geven wat je kart begeerde,
maar we ontdekten oo k dat liet
heel snel kon verdwijnen net als
je dacht dat bet niet op kon.
Die belangrijke les moesten we nog leren
en daartoe kregen we - mijn broertje en
ik, respectievelijk acht en tien jaar oud -
zakgeld van een kwartje, een glanzend,
zilveren kwartje. Pa, die nooit een gele
genheid voorbij liet gaan om ons wat bij
te brengen, liet ons weten dat we nu rijk
waren, want 'een kwartje,' zei hij, 'is 25
cent en daar kun je heel veel mee doen.
Niet alles ineens opmaken, eerst naden
ken voor je wat koopt en zuinig zijn. Jullie
moeten er een hele maand mee doen.'
Brasso
Die les dus over de waarden van geld
kwam met ons allereerste zakgeld van een
kwartje. Wij, dolblij, bewaarden ons
kwartje een hele dag voordat we het wis
selden voor twee dubbeltjes en een stui
ver, dat maakte ons nog rijker dachten
we. Nog een dag ging voorbij en toen
wisselden we elk onze rijkdom tegen tien
gobangs (koperen munten van tweeën
halve cent). Onze dompets (die we erbij
kregen) werden dikker. Als laatste brain
storm wisselden we de gobangs in tegen
25 centen elk. Nu voelden we ons betoel
kaja en elke cent werd opgepoetst met
Brasso tot ze allemaal glansden als goud.
Wat konden we ervoor kopen? Voor een
cent toen kocht je een portie tapé, een
pakje rokok kretek, twee gewone vliegers,
tenminste vier knikkers, twee ès lilin (we
l Lpntze
kwamen af op de roep: 'Es lilin! Sah sen
loro!'), een hele bos karetjes, trekplaatjes,
noem maar op.
Mensen, we waren schatrijk, het kon niet
op. En bovendien hoefden we ook geen
rokok kretek meer te gappen van de
kebon!
Al op
Door de week, maar meestal 's zondags,
kwamen de orang miskin het erf op. Ze
gingen nooit met lege handen weg, en nu
konden we ze ook een cent geven, wel
met pijn, maar we moesten leren delen
van onze rijkdom. Na een poosje werden
we bosen van onze centen en gingen we
terug naar de dubbeltjes en stuivers waar
van ik Wrigley kauwgom kocht, erg duur,
vijf cent per pakje. En van mijn allereer
ste kwartje, moet ik bekennen, kocht ik
met een groots gebaar zo maar vijf pakjes
kauwgom bij de Chinese toko. Daar! alles
was ineens op. Broerlief, wijzer dan ik,
hield zijn geld goed vast en beweerde heel
liefjes: 'Ik heb nog van mij, van jou al op.'
Ach soedah laat maar, dacht ik. Toen we
onze uitgaven moesten verantwoorden,
kreeg ik natuurlijk een serie vermaningen.
Je moet niet zo maar het hele kwartje
opmaken, een beetje voor dit, een beetje
voor dat, en... sparen ervan moest ook
nog. Hele moeilijke lessen waren dat.
Iïarry
Jaren gingen voorbij en we zijn nu in
New York. Mijn neefje van een jaar of zes
en ik zijn op weg naar 'het aardige
mevrouwtje' - de naam waarmee hij de
eigenares aanduidt van een winkeltje met
allerlei tètèk-bengèk waar kinderen gek op
zijn. In zijn gesloten vuistje zaten een
dubbeltje en een stuiver, samen vijftien
centen wist hij.
Voor Michael, zijn broertje, zou hij wat
kopen en voor Jill, zijn zusje, zou hij wat
kopen en hij zou ook delen in zijn eigen
goedgeefsheid. Toen zag ik een cent lig
gen vlak voor onze voeten en riep
enthousiast: 'Harry! Een cent! Pick it up,
kan je nog meer kopen!'
Hij keek er naar, keek naar al het zilver in
zijn hand, en zei tot mijn verbazing: 'I
don't want it.'
Waarschijnlijk was dat stukje koper in zijn
kinderogen geen cent waard, en net als
pa toen, dacht ik hem een lesje te geven
over de waarde van geld. Ik stopte de
cent in mijn zak en, je raadt het, hij kocht
en kocht in het winkeltje en moest zestien
cent betalen!
'Een cent te kort, Har,' vertelde ik hem
zonder mededogen. Leiden in last, hij
keek me vol verwachting aan, maar ik
raadde hem aan (Wrigley vergat ik nooit)
wat goedkopere spulletjes uit te zoeken
voor zijn vijftien centen. Zo kassian. Die
middag ontdekte hij wat een enorm ver
schil een cent kan maken.
Wie liet kl eine niet eert
De laatste keer dat ik in Holland was,
miste ik de cent.
45 ste jaargang - nummer 2 - augustus 2000
17
