PQIRRIE'S
PERIKELEB
Topeng-moiijet
Omdat een heleboel mensen
kind aan huis zijn aan de Costa
Brava, is het niet nodig om uit te
leggen wat de Sardana inhoudt.
Driekwart Nederland heeft wei
eens meegemaakt hoe ze daar
op een nationale feestdag, of
gewoon ter ere van de een of
andere beschermheilige de
Sardana dansen. Is altijd een
leuk gezichtzo'n kring van licht
voetige mannen en vrouwen, die
met de armen om eikaars schou
ders geslagen rondjes draaien.
Waar het aan ligt weet ik niet, maar
Sardana-parties doen me altijd denken
aan de openluchtconcerten die we vroe
ger op oudejaarsavond voorgeschoteld
kregen. De veteranen onder ons weten
nog wel hoe vanuit de duisternis een
onduidelijk groepje muzikanten het
voorerf op kwam schuifelen om de huis
bewoners op een concert te vergasten.
Meestal hadden ze er een zingende dan
seres bij, of een dansende zangeres, hing
ervan af in welke kunstuiting zo iemand
het sterkst was. De liederen die ze ten
gehore brachten waren vaak van het
genre Hollands Vlag je bent mijn Glorie,
met steevast een Terang Boelan-zij-
sprongetje en soms een verlate ode aan
Sinterklaas er tussendoor.
Wilri Soerjadi
Eigenlijk leverden die artiesten een
geweldige prestatie, want ondanks dat ze
geen muziekopleiding hadden genoten,
speelden ze alles uit het hoofd. Dat kre
gen ze toch maar voor mekaar.
Bovendien waren ze allemaal voor de
gamelan of angkloeng geboren en was
de westerse muziek ze dus niet op het
lijf geschreven. Kon je trouwens goed
horen. En ook zien, aan de onbewogen
gezichten waarmee ze de vrolijkste lied
jes brachten. Als ze tenminste de kans
kregen, want meestal begonnen de huis
bewoners al bij de eerste tonen naarstig
naar kleingeld te zoeken om de muzi
kanten zo vlug mogelijk van het erf te
krijgen. Werden de buren ermee opge
zadeld. Gewoon wegsturen werd ook
wel gedaan, maar dat heb ik altijd een
bijzonder onheuse bejegening van die
dappere artiesten gevonden. Zoiets doe
je niet, al blazen en zingen ze de blade
ren van de bomen en houdt iedereen
zijn eigen tempo aan. Dat laatste had
trouwens meermalen tot gevolg dat de
één veel eerder klaar was dan de ander.
aan de Cantinestraat, naast het fort. De
band bestond uit een stuk of tien
beroepsmilitairen. Het waren geoefende
muzikanten en er was een dirigent bij,
dat was duidelijk te merken aan de hoge
kwaliteit van het samenspel. En aan het
publiek, want er werd de hele avond
naar hartelust gedanst. Ik heb dat een
paar keer mogen meemaken, glurend
door de jaloezieën van een raam, omdat
jeugdige pottenkijkers niet gewenst
waren. Het was echt een genot om al die
heren in wit uitgaanstenue en geondu-
leerde dames in lange jurken met corsa
ges te zien rondzwieren op een wals, of
rondhuppelen op de Charleston. Eén en
al sfeer en romantiek uit de oude doos.
Maar als je naar de band keek, kreeg je
een schok van herkenning, zag je dezelf
de onbewogenheid als bij die openlucht
concerten op oudejaarsavond. Alleen
Maar daar konden ze niets aan doen,
want er was nooit een dirigent om ze
door de warwinkel van vreemde wester
se klanken en ritmes te leiden. Per slot
van rekening is niet iedereen zo begaafd
als Wibi Soerjadi. En die speelt nog solo
ook.
Geonduleerde dames
Nu we het toch over solo hebben: in
Solo hadden ze soms feestavonden met
live-muziek in de onderofficierscantine
zaten deze muzikanten er met asgrauwe
gezichten bij en hadden ze het koud-
zwcct op het voorhoofd staan, alsof ze
de Man met de Zeis in de ogen keken.
Dat was eigenlijk ook zo, want de diri
gent was een onderluitenant. En dat
soort vilde je levend als je geen maat
wist te houden, of zelfs maar een klein
beetje uit de toon viel.
I opengf-monjet
Laatst was er een uitvoering van een
gamelan-orkest op tv. De hele formatie
was op z'n Javaans uitgedost. Compleet,
met blote voeten en omhoog gekrulde
tenen en al. En al konden schmink en
andere camouflagemiddelen niet verhul
len dat enkele slagwerkers rasechte
Europeanen waren, alles bij elkaar geno
men zag het er perfect uit. Die jongens
maakten er ook een schitterende perfor
mance van, was echt Javaanse gamelan
cultuur van de bovenste plank. Maar
helaas waren er een paar over-enthou-
siaste knapen bij die hun gezicht niet in
de vereiste serene oosterse plooi konden
houden. Daardoor leek het soms heel
even op een topeng-monjet vertoning
met meerstemmige gongbegeleiding.
Jammer, had er maar een onderluitenant
van voor de oorlog voor ze gestaan, dan
hadden ze het wel gelaten om grimassen
te maken. Is eigenlijk niet zo belangrijk,
alleen de echte gamelankenner zal het
opgevallen zijn.
45 ste jaargang - nummer 3 - september 2000
11
