Pusaka
Er zijn geen monumentale restanten van
Nederlandse aanwezigheid op Roti. Wel
treft men overal minder monumentale
restanten aan. Oude Hollandse kaptafels
door bestuursambtenaren aan vorstinnen
gegeven, marmeren platen die als versie
ring op de tafels werden geplaatst en ook
oude bestuurscontracten.
De namen van de vorsten zijn veelal afge
leid van ons Huis van Oranje. Niet alleen
als teken van loyaliteit, maar ook in de
hoop dat hierdoor een deel van diens
macht en wijsheid op hen over zouden
gaan. Zo treft men onder de vorstentelgen
veelvuldig de namen Willem, Hendrik,
Frederik, Bea, Amalia, Wilhelmina,
Alexander, Yuliana en Christina aan.
Andere namen zijn bijbelse namen.
De tastbare herinneringen aan Nederland
worden als pusaka bewaard. De waardig-
heidsstokken van de maneks zijn bijna
allemaal aan rijke Chinezen verkocht (een
beetje malu zeggen de vorsten dan, dat ze
in de Tweede Wereldoorlog door de
Japanners zijn gestolen). In het noordoos
telijke vorstendom Landu vond ik zelf nog
een hele oude Nederlandse kroonluchter,
die er nog precies zo onaangetast uitzag
als op de foto van ruim honderd jaar gele
den die ik had meegenomen.
Oude foto's uit tempo Belanda vindt men
er niet veel. Het halve dorp liep dan ook
meestal uit als ik mijn zestig oude
Rotinese vorstenfoto's liet zien. Een turu-
nan werd zelfs zo enthousiast, dat hij na
een paar dagen op de motor naar de
hoofdplaats kwam. Of hij wellicht een
afdruk van de foto van zijn grootvader
Fettor Karei Koanak Foe van Keka mocht
hebben. Die wilde hij dan in het graf van
de vice-radja inmetselen. De familie was
gestimuleerd door mijn bezoek en had
bliksemsnel besloten om het vorstengraf
te gaan restaureren.
Goddelijke zeg'en
De vorstendommen van Roti zijn dicht
bevolkt en vrij klein. Daardoor zijn de rij
ken overzichtelijk en is de band tussen
vorstenhuis en volk zeer hecht. Dat komt
natuurlijk ook omdat Roti erg geïsoleerd
ligt, de regio is namelijk economisch vrij
oninteressant. Het grootste rijk bijvoor
beeld, is het westelijke Denga; zo'n twintig
duizend mensen op 178 vierkante kilome
ter.
Lang nadat alle andere Indonesische vor
stenhuizen waren afgeschaft, kon de cen
trale regering in 1970 eindelijk ook hier de
overgang naar een burgerbestuur bewerk
stelligen. De bevolking wilde gewoon niet
van hun vorsten af!
De ruimte mij gegeven is te kort om alle
hartelijkheid, historische bijzonderheden
en paradijselijke natuur te beschrijven.
Alles verliep in ieder geval alsof er een
goddelijke zegen op deze reis rustte. Deze
zegen was eigenlijk al begonnen door het
voorrecht een aantal Rotinese vorstentel
gen te ontmoeten in Nederland. Prins
Mathias Manubulu uit Drachten, de zoon
van manek Cornelis Izak van Korbafo,
had een surat vooruitgestuurd waarin
stond dat men mij moest ontvangen met
nog meer hormat dan een vorst. En zo
kwam het, dat de kleinzoon van de laatste
manek persoonlijk voor mij vijf klappers
uit de boom haalde. Daarvan moet men
overigens niet te veel drinken; na drie
jonge klappers dient men ter neutralise
ring van de nicotine-achtige stof erin wat
zout tot zich nemen.
Prinses Dina
Prins David Tungga (zoon van Dengka's
laatste menak Christoffel uit
Vlaardingen)mevrouw Deetje Sibeyn uit
Hilversum (nicht van een voormalige
manek van Termanu), de Moeskanans
van Baa en de Sjioens van Oepa hadden
ook zo hun aandeel in het welslagen van
deze tocht langs de negentien maneks van
Roti.
In het oudste en mooiste vorstendom van
Roti, Landu, vertelde de vijftigste manek
Marthen Matheos Johannis mij zelf dat
zijn nicht in Utrecht woonde. Enkele
weken na mijn terugkeer in Nederland
ging ik inderdaad naar prinses Dina
Johannis (mevrouw Deuning) toe. Haar
vader, kroonprins Yusuf Matheos zou
eigenlijk in 1961 de vijftigste radja van dit
culturele stamland van Roti zijn gewor
den, ware het niet dat hij de rechten aan
een jongere broer overdeed daar hij al
rechter was. Binnen vijf minuten voelde ik
mij al deel van de familie van prinses
Dina, die net zo knap is als de rest van de
bevolking van Landu.
De Rotinezen stammen grotendeels van
Molukse volken af. De bevolking van
Landu echter, komt via Savu uit Maleisië.
Door Landu's geïsoleerde ligging in de
regentijd vanaf december, is de bevolking
onvermengd gebleven. De Hollanders
dachten bij hun komst op Roti dat de
Landunezen Portugezen of ten minste
een mix van Portugezen en Indonesiërs
waren.
Bij prinses Dina in Utrecht kon ik mij nog
even op Roti wanen. Ook zij had weinig
foto's van haar voorouders. Zij moest dan
ook huilen, toen ik haar foto's liet zien van
haar grootvader, oudoom en overgrootva
der. Na dit bezoek was de droom echt
voorlopig voor twee jaar uit. Volgend jaar
wil ik namelijk mijn begeleider, de onver
moeibare Usif Leopold Nicolaas (Isu)
Nisnoni van Kupang naar Nederland
halen. Eventueel ook voor een audiëntie
bij koningin Beatrix. Zijn vader, Usif
Alfonsus, was een goede vriend van prins
Bernhard.
Mijn souvenirs zijn vierhonderd gemaakte
vorstenfoto's, notitieboekjes vol aanteke
ningen en een ongelofelijke heimwee.
Het in verval geraakte adatpaleis van
de maneks van Bilba.
45 ste jaargang - nummer 5 - november 2000
33
