>$Ciiutt€rassurantiën bv
Moesson
is ook
te koop bij:
De Boekelier
Guntur Holland
'Indië overdondert den scliilder'
'Wie niet streng sober weet te blijven bij
de uitbeelding van de machtige emoties,
slaagt hier niet. Indië is wonderbaar
schoon, niet omdat het hooge bergen
heeft en de zon hier fel brandt, maar
omdat het in zijne kleurnuancering van
die kleine, fijne verschillen met het
Westen biedt. Zeer zeker, Indië frappeert
door zijn warmen gloed, door zijn felle
kleurencontrasten, maar die vindt men in
het Westen ook. Het eigen cachet ont
leent het Indisch palet aan zijn in het
Westen onbestaanbare Weurschakeerin-
gen en overgangen.
Wat compositie en lijn betreft, springen
de verschillen met Europa veel gemakke
lijker in het oog en levert de Indische
natuur niet zoveel moeilijkheden op. Ik
heb hier Europeesche schilders zien wer
ken, die heel vlug juiste, hoogstaande
composities gaven, maar maandenlang
sukkelden met de tinten en de tropische
atmospheer. Wie Indië schilderen wil,
moet er lang blijven. Indië pakt ons op
het eerste gezicht, maar laat zich pas
pakken als, men er jaren-lang vertoefd
heeft. De schilder in Indië heeft met
technische moeilijkheden te kampen, die
de Hollandsche collega's onbekend zijn.
De klimaatsinvloeden doen zich gelden
op de verven. Verven, welke in Europa
bestendig heeten, zijn vaak niet te
gebruiken, doordat ze hier veranderen,
scheikundige verbindingen aangaan met
stoffen, waarmede de tropische lucht
vaak bezwangerd is.
Bij het mengen stuit men eveneens op
bezwaren en moet men door jarenlange
ondervinding eigenlijk vinden, welke ver
ven hier niet en welke wel scheikundig
op elkaar inwerken, en in welke verhou
dingen men ze ongestraft vermengen
kan. Ook het nadonkeren heeft hier veel
vlugger en intenser plaats dan in Europa.
Bij het opzetten van een doek dient men
reeds te taxeren, in welke mate de opge
zette tinten zullen nadonkeren.
De mystiek van den waringfin
'In Europa onderscheidt men landschap
zee-, portretschilders enz. Hier zou men
de eerste categorie weer moeten verdee-
len in tal van onder-categorieën. Hier
vindt b.v. de schilder van boompartijen
stof te over om zijn gansche schildersle
ven te vullen. O, die boomen, die onge
repte boomen, die vaak het begrip
"boom" weinig meer dekken, maar meer
trotsche, grillige monumenten zijn, wier
architectuur de Goddelijke meesterhand
verraadt. De Indische boomen, vaak van
top tot voet bedekt en behangen met
mossen en klimplanten, van een steeds
hooger opgaan en zijn bovendien
omhuld door een geheimnisvolle sfeer.
Wie onderging nooit de mystiek van den
waringin? "Op een Indisch doek moeten
klapperbomen en sawah's voorkomen."
Hoe vaak wordt ons dit niet als een zacht
verwijt toegevoegd! Ik geef evenwel alle
Wappers en sawah's voor één Indischen
woudreus. Zeker, ik heb onnoemlijk veel
Wappers en sawah's op het doek gebracht
(ook een schilder moet op stuk van
zaken leven en geld verdienen), maar nu
de moeilijkste jaren voor mij voorbij zijn,
schilder ik bij voorkeur oude, ongerepte
boomen in hun omgeving, inlandsche
kerkhoven, heilige plekken.'
Indische pers
'Daar ben ik zoowaar reeds in de onbe
scheiden fout gevallen, voor welke ik in
mijn aanhef vreesde. Ik zie evenwel geen
kans, deze onbescheidenheid geheel te
vermijden, wijl ik 't nog even moet heb
ben over den Indischen schilder in zijn
verhouding tot pers en publiek. Sprak ik
zooeven over moeilijke jaren, dan was ik
niet billik. Werkelijk moeilijk door te wor
stelen jaren, zooals de meeste collega's in
Europa moeten doormaken, kent de
Indische schilder niet, als hij pers en
publiek van zijn ernstig pogen weet te
overtuigen.
Ik heb vijftien jaren lang in Indië geschil
derd en nu ik er zachtjes aan over ga
denken, om het oude werelddeel weer op
te zoeken, denk ik dankbaar terug aan de
hartelijkheid, welke ik vaak ondervond
van de Indische pers en het publiek.'
Einde citaat.
In 1926 kwam Imandt terug naar
Nederland, redelijk kapitaalkrachtig. Hij
Hét vertrouwde adres voor een reis naar het verre oosten.
j j vliegreizen
vestigde zich op enige kilometers afstand
van zijn geboorteplaats in het Vlaamse
Sint Gilles Waas in een huis dat hij toe
passelijk Insulinde noemde.
Breestraat 107
2311 CL Leiden
Ceintuurbaan 67
1072 EV Amsterdam
Toko Mampir
Hobeinstraat 35
4381 PB Vlissingen
Boekhandel
Van Stockum
Venestraat 11
2511 AR Den Haag
Toko Ramee
Papsouwselaan 129
2624 AK Delft
Toko Istimewa Baru
Laarstraat 57
7201 GB Zutphen
Merapi
Plein 1944 no. 4
6511 JB Nijmegen
Kamp 16
3811 AR Amersfoort
Hoogstraat 13
6611 BV Overasselt
moessQn
Straat van Makassar 47 - 1183 GZ Amstelveen
Telefoon 020 640 58 51 - Fax 020 640 57 60
E-mail: info@schutter.nl
Een andere versie van dit artikel heeft gestaan in
Zeeuws Tijdschrift 4 (1998), pag. 15-23, onder de
titel 'Een Steense Rat in de Oost'. De schrijver,
Paul van der Velde, promoveerde onlangs op de
biografie: Een Indische liefde. PJ. Veth (1814- 1895)
en de inburgering van Nederlands-Indië. Balans: 450
pag. (paperback), ISBN 90 5018 529 0, prijs
65,00. Meer informatie: www.paulvandervelde.nl
12
