bcnutter»ss»~bv
Antiquariaat Minerva
9
Damescompartiment
Online
Hét vertrouwde adres voor een reis naar het verre oosten.
ry j j vliegreizen
moessOn
Madeion begint weer te schrijven.
In het Hollandse tijdschrift Groot
Nederland publiceert ze verhalen;
in 1931 maakte ze haar debuut als
romanschrijfster met Rubber. Het
jaar daarop verschijnt Koelie. In
beide boeken staat de samenleving
op Deli centraal: de slechte positie
van de Indonesische contractar
beiders en de overwegend genot-
zieke Europese samenleving.
Meeslepende romans zijn het, die
door het grote publiek verslonden
worden. Geen wonder dat
Madelons carrière een enorme
vlucht neemt. Haar boeken wor
den vertaald, verfilmd en bewerkt
tot toneelstukken. Binnen enkele
jaren is zij een beroemde naam in
binnen- en buitenland.
Lossere moraal
Maar niet iedereen was Madeion
goed gezind. Toen in 1935 Rubber
ging draaien in de Nederlandse bio
scopen, ontstond er veel ophef over het
waarheidsgehalte van de film. Deli-planters
overwogen een boycot en in de Tweede
Kamer drong men zelfs aan op een verbod
op de vertoning. Madeion wist de
opschudding te relativeren. In tegenstelling
tot degenen met de grootste mond, was zij
zelf getuige geweest van de Delische situ
atie. Zij had gezien hoe veel mensen zich
lieten meeslepen door de stijgende rubber-
prijzen, waardoor sommigen zich onaan
tastbaar rijk waanden. En ze begreep het,
kon zich hun positie indenken, de uitspat
tingen zelfs invoelen. Zo zei ze: 'De men-
schen wisten geen raad met al dat
plotselinge en zoo gemakkelijk verdiende
vele geld; wisten er vooral geen raad mee
in dat land waarin men met zijn geld niets
anders kón doen dan fuiven, waar men
niet anders kon koopen dan auto's, drank,
eten en kleeren. Natuurlijk deed niet ieder
een mee aan die uiterste excessen: dat staat
ook duidelijk in Rubber. Maar, dat die rub
berhausse een algemeene hausse tengevol
ge had en daarmee een wat losser worden
van levensopvatting en moraal, dat kan niet
geloochend worden.'
Circa 1949. Desillusie straalt van Madelons mooie
gezicht. Vergane glorie, haar muze overleden, nu de
oorlog voorbij. Wat zal de toekomst brengen?
Keerpunt
Als in de late jaren dertig de schaduw van
de naderende Tweede Wereldoorlog voel
baar is, vestigt het gezin Székely-Lulofs
zich in een pension te Santpoort. In 1945
sterft Laszló. Het lijkt een keerpunt te zijn
in Madelons werk: steeds vaker publiceert
ze journalistiek werk, zoals in De Groene
Amsterdammer of in Elseviers Weekblad.
In Margriet verschijnt een feuilleton. Wel
verschijnen nog boeken, maar haar glorie
tijd als romancière is voorgoed voorbij.
Gelukkig is zij niet meer, het schrijven
vond zij nauwelijks op te brengen. Was
Laszló Székely haar mannelijke muze? Het
lijkt erop. Op 22 mei 1958 wordt Madeion
in een winkel opeens onwel. Men brengt
haar thuis. Een haastig geroepen dokter
constateert dat zij stervende is. Een hart
aanval.
Als schrijfster van de Deliromans is zij dan
eigenlijk al vergeten.
Veelzijdig'
Al is haar roem verbleekt, haar romans ver
kopen nog steeds. Een grote biografie ont
breekt helaas nog over deze interessante
vrouw met haar veelzijdige oeuvre.
Madeion Székely-Lulofs boeit door
het wijdse uitzicht dat zij biedt op
het Indië van toen. Zo beschrijft ze
in het prachtige De andere wereld
1934) de ontwikkelingsgang van
Pieter Pot, een lelijke Hollandse jon
gen die zich in Indië een hele
meneer waant. 'Hij had ook wijn
kunnen bestellen, dacht hij opeens.
Ook champagne. Hij hoefde niet
eens te betalen. Hij hoefde alleen
maar een bon te schrijven. Dit
wel<te een vreemd gevoel! Hij werd
dus vertrouwd. Omdat hij een
Blanke was. Omdat hij een toewan
was, een heer. Hij verruilde het
begrip: geld voor het begrip: bon,
het begrip: kapitaal voor het begrip:
crediet. En hij had er geen vermoe
den van, hoe gevaarlijk dit alles was.'
In Onze bedienden in Indië (1946)
toont ze de kleine leefwereld van de
Europese vrouw in Indië, vol intimi
teiten, waarin Sitih eerder weet dat
de jonge onervaren njonja in verwachting
is dan zijzelf. En in Tjoet Nja Din (1948)
beleeft de lezer via de echtgenote van de
Atjehse vrijheidsstrijder Teukoe Oemar de
oorlog. Madeion kwam uit Indië, hield van
Indië en schreef erover op een visionaire,
meeslepende wijze.
Volgende keer in het Damescompartiment:
Annie Salomons. Ook zij woonde op Deli,
maar zou nooit van het land houden. In
haar verhalen getuigt zij van verveling,
leegte en wreedheid. Had Annie werkelijk
zo 'n afkeer van Indië?
Meer weten over Madeion Székely-
Lulofs en andere schrijfsters over
Indië? Bezoek dan het
Damescompartiment Online:
http://www.damescompartiment.nl
Wilt u Vilan schrijven, dan kan dat:
postbus 11082, 2301 EB Leiden.
Straat van Makassar 47 - 1183 GZ Amstelveen
Telefoon 020 640 58 51 - Fax 020 640 57 60
E-mail: info@schutter.nl
vraagt te koop: foto's en foto
albums uit O.- en W.-Indië, tot
1950. Ook boeken en prenten.
Tel./fax 070- 346 18 11
36
