°f
Je hunt niet
filosoferen
over
een hotol tjeboh
een bordenreh
leven toen. Toen? Weet u wat het won
derlijkste is van die kleurenfoto's? Ze
zijn nu gemaakt en bewijzen dat in bijna
alle huizen in Indonesië nog steeds
dezelfde attributen in gebruik zijn die we
elders ook op zwart-wit foto's zien. De
tijd heeft niet stilgestaan, zij is ongehin
derd voortgegaan, ondanks de moderne
zucht naar vernieuwing, verandering.
Dierbaar portret
Driehonderd foto's over ons leven en
wonen in Indië. Geen aspect is verge
ten: huis, tuin, keuken, kinderen, dieren
- alles zult u terugvinden in dit wonder
lijke boek dat Esther Wils en de gewel
dige fotograaf Rugier Timmer hebben
weten achterhalen en vastleggen. Zo
sober, zo eerlijk mogelijk. Natuurlijk
ontbreken de pagina's tekst met uitge
breide informatie niet. Er is onderzocht,
geïnterviewd, naslag gedaan. Esther en
haar medewerkers hebben er twee jaar
over gedaan.
Niet alleen voor de nog levende eerste
generatie, maar voornamelijk voor de
volgende generaties. Zullen zij, levend
in een tijd van elektronica en digitalen
kunnen en willen beseffen dat wij toen
minstens even gelukkig waren met een
anglo als zij met een magnetron? Dat
een stevige gajong en een volle mandi-
bak evenveel verkwikking konden bren
gen als een jacuzzi? Door het
krankzinnige tempo waarin de mens
heid vernieuwingen (geen verbeteringen
meestal) wordt opgedrongen, zal alles in
dit mooie boek onder historie en curio
sa vallen.
En wordt Wonen in Indië misschien niet
meer dan een vergeeld portret. Maar
wel een dierbaar portret.
Ou Je J ingfen clie nog' niet voortij
zijn
Ze werd 36 jaar geleden in San Francisco
geboren. Niet als Amerikaanse maar als
Nederlandse, met een Hollandse moeder
en een Indische vader. Hij kwam uit
Nijmegen, studeerde sociologie en voor
zijn werk stak hij vaak de grenzen over.
Zo woonde de kleine Esther van haar
derde tot en met haar vijfde jaar in Peru.
Herinner je je die jaren nog?
Esther: 'Ja, heel goed. Het licht, de
warmte, de ruimte. Nu is het leven als
kleuter altijd wel makkelijk en prettig,
maar ik geloof dat die tijd in Peru mijn
Indische wortels en genen beroerd heeft.
Ik was nooit in Indonesië geweest, maar
ik heb er altijd onbewust naar verlangd.'
Je hebt Italiaans gestudeerd, waarom in
vredesnaam Italiaans, waarom geen antro
pologie of ook sociologie zoals je vader?
Esthers glimlach moet genoeg zijn voor
een antwoord: 'Nou ja, Italiaans, Latijns,
je kunt zo veel kanten op.'
De enige kant die ze, permanent
wonend in Den Haag opging, was de
Pasar Malam. Sinds haar puberteit was
ze er te vinden, ze kende Siem Boon,
werkte enthousiast mee aan de balie.
Esther is met de Pasar Malam meege
groeid, ook Besar geworden. Trouwde
met Arthur Meyer (graficus, vormge
ver), ze kregen een dochtertje in 1992,
Dodo Ariane, zijn gescheiden, maar
werken nog altijd goed samen.
Esther eerste boek, Tropenechtmaakte
ze met Dorien Bronckhorst: kleding en
klederdrachten uit de Indische geschie
denis. Prachtig, ook de kledingshow die
ze met Daan Wilman, van het kos
tuummuseum in Den Haag organiseer
de. Een van de mooiste en
aantrekkelijkste shows die ik in het
Bintang Theater zag.
BorJenrel?
Al jaren wordt op de Pasar Malam Besar
ruim aandacht besteed aan het Indische
interieur. Helaas, en dat moet ik tot mijn
spijt bekennen, haalt het de kwaliteit
niet, van wat de Chinese meubelmakers
toen maakten. Met het boek Wonen in
Indië zullen bezoekers van de showroom
meer te weten komen over hoe wij er
leefden.
Drie weken maar hebben Esther en foto
graaf Timmer erover gedaan de vele
foto's te maken voor het boek. Met een
deskundige reisleiding en medewerking
van velen bereikte Esther wat ze wilde.
Denk je datje met dit boek alles wat je over
Indië wilde weten, te weten bent gekomen?
'Ja, maar er was meer dan ik had ver
wacht en dan denk ik dat er nóg meer
moet zijn. Maar dat alles zou dan een
heel ander boek kunnen worden.'
Mag ik je iets heel vervelends vragen?
Waarom in hemelsnaam heb je Henk
Hoeks gevraagd een essay te schrijven over
een onderwerp waar hij absoluut de vellen
van snapt? Sorry hoor, Esther, maar ik
ben niet de enige die zich aan zijn filosofi
sche bla-bla-bla geërgerd heeft. Ons leven
was simpel, noodzaak en middel, meer
niet. We waren tevreden de middelen
gevonden te hebben die ons leven leefbaar
maakten. Je kunt niet filosoferen over een
botol tjebok of een bordenrek. Hij haalt er
de Duitse filosoof Martin Heidegger bij,
wat heeft die in godsnaam te maken met
het gebruik van de sapoe lidi om muskieten
uit de klamboe te jagen? Om maar wat te
noemen. Zo veel ingewikkelde filosofische
(heel mooie) frasen dat ik me doodschaam-
de dat ik er na drie keer overlezen nog
niets van snapte. Waarom heb je Henk
erbij gehaald? Waarom nam je later nog de
moeite om een weerwoord te schrijven?
In Esther's meest wijsgerige glimlach ligt
het antwoord: 'Hoeks is een filosoof. Hij
probeerde op zijn manier het leven en
wonen in Indië te omschrijven.'
Kent hij Indonesië? Komt hij uit Indië?
'Neen.'
Daarmee geeft Esther de duidelijkste
verklaring voor mijn botte onbegrip. De
confrontatie met wijsheid. Wat anders?
Esther Wils, een mooie, jonge vrouw,
die er nog heel lang jonger uit zal zien
dan ze is. Bescheiden, pienter, altijd met
een vraagteken op haar lippen terwijl ze
allang het antwoord weet. Plannen voor
de toekomst? Afwachten maar, de Pasar
Malam Besar houdt van verrassingen.
Esther Wils, die S zou er eigenlijk af
moeten.
Wonen in Indië
House and home in the Dutch East
Indies
door Esther Wils
Tong Tong: 194 pag. (paperback)
ISBN 90 801433 7 5
prijs 69,95
moessQn
12
