De historie van cl
Indonesische kunst
van ae moaerne
door Jeannette ten Kate
foto's: Glerum en Glerum/Larasati
I) e manier waarop wij naar kunst kijken wordt bepaald door onze Westerse kijktraditie, ook als we
peen verstand van kunst hebben, /ponder enige moeite zal een volstrekte leek een Vlaamse vijftiende
eeuwse Madonna als stokoud ondergaan, in bet straatje van Vermeer een ikoon van de gouden eeuw
herkennen en bet portret van onze koningin door Andy Warhol als eigentijds ervaren. Maar bij con
frontatie met kunst uit andere culturen dreigt verwarring. Ben referentiekader is er niet, of in mindere
mate, en de bewuste kunstuitinqen lijken 'boeiende vreemdelingen'.
Een ontmoeting met moderne en heden
daagse Indonesische schilderkunst levert
de geïnteresseerde toeschouwer een
unieke gelegenheid om een ontwikkeling
waar te nemen. De Indonesische schil
derkunst is bijna vanuit het niets, binnen
nog geen honderd jaar, tot een verras
send frisse, nationale schilderkunst uit
gegroeid van een uitzonderlijk hoge
kwaliteit - ook internationaal.
M ooi Inaië
schilderijen
Indonesië kent
geen lange schil
derkundige tra
ditie in de
Westerse zin van
het woord. Wat
er werd
gemaakt, had
voornamelijk
religieuze doel
einden en werd
en groupe
geproduceerd,
meestal in
opdracht van het
plaatselijke hof.
Een uitzonde
ring hierop is de
Raden Saleh
(1807-1880),
die door
Westerse kunste
naars in de
Sindutomo
Sudjojono
(1913-1986):
Tuin (1974).
Doek
76 x 52 cm.
Romantische traditie van de negentiende
eeuw werd opgeleid en daarvoor enige
jaren in Nederland verbleef.
Aan het begin van de twintigste eeuw
groeit de belangstelling voor kunst bij de
bezittende Nederlands-Indische klassen.
In 1902 werden eerst te Batavia en later
in andere plaatsen op Java, Celebes en
Sumatra, Kunstkringen opgericht. Daar
kon het werk van kunstenaars getoond
en verkocht worden.
Het merendeel van de geëxposeerde
schilderijen waren op een traditionele,
figuratieve wijze geschilderd. De afbeel
dingen zouden later door de pionier van
de Indonesische schilderkunst,
Sudjojono, schamper worden beschre
ven als 'Mooi Indië schilderijen', omdat
de realiteit van armoede, honger en der
gelijke, niet werd weergegeven.
Aartsvaders
Vooral succesvol waren de landschappen
van Dake, Dezentjé en Eland met hun
eindeloze herhaling van sawah's en vul
kanen, op verzoek van de opdrachtge
ver, rechts, links of in het midden van
het doek geplaatst. Het werk van een
van de weinige modernisten als Piet
Ouborg, een schilder met een werkelijke
belangstelling voor mystiek en cultuur
van het land, werd dan ook met het
grootste wantrouwen bekeken en soms
verwijderd uit de Kunstkring tentoon
stellingen.
In dit culturele klimaat ontstond de
Indonesische moderne schilderkunst in
de eerste decennia van de twintigste
eeuw, door de drie 'aartsvaders':
Abdullah Suriosubroto (1878-1942),
moessQn
d
30
