Levenswerk van Herman Verstappen
In donesië is niet alleen politiek in heweging. De duizenden eilanden
liggen op drie tektonische platen die aan de zuidkust van Irian Jaya
hij elkaar komen. Prof.dr. H. Th. Verstappen, emeritus hoogleraar
fysische geografie, heeft dit allemaal op een geomorfologische kaart
gezet. 'Wij weten nu dat de Aziatische Plaat, het zuidelijk deel van
de Molukken, uitzet en onder druk van de andere platen roteert,
liet eiland Seram is hierdoor QO graden gedraaid.'
door Marcel Crok
e ambassadeur van
Indonesië is speciaal
'overgekomen' uit Den
Haag en de
Indonesische studenten
in het auditorium van het ITC in
Enschede zijn opgetogen: voor het eerst
in de geschiedenis is er een geomorfolo
gische kaart van hün Indonesië beschik
baar. De kaart plus een boek met uitleg
over de landschapsvormen van
Indonesië is het levenswerk van prof.dr.
Herman Verstappen, inmiddels 75 jaar
oud, maar kwiek als in zijn jonge jaren.
De lange wat slungelige Verstappen doet
een beetje denken aan Q., de beroemde
rechterhand van James Bond. Dankzij
de technische snufjes van Q. ontsnapte
Bond meerdere malen aan de dood.
Verstappen zocht echter, in tegenstelling
tot Q., zelf het avontuur op. Hij rondde
zijn studie fysische geografie af in 1949
en accepteerde direct een baan in
Indonesië.
Verstappen: 'Tijdens mijn studie kreeg
ik te horen dat ik alleen leraar kon wor
den. Er was maar één vacature voor een
baan in het buitenland, Indonesië, en die
stond al anderhalf jaar open. Gevaarlijk
en slecht betaald, zei men. Ik heb de
baan direct genomen. Ik was geografie
gaan studeren om bergen te kunnen
beklimmen. Alle vulkanen in Indonesië
hoger dan 3000 meter, zo'n twintig, heb
ik minstens één keer beklommen. De
beklimming van de hoogste vulkaan, de
Tambora op het eiland Sumbawa, is
echter aan mijn neus voorbij gegaan. Na
een enorme uitbarsting in 1815 lag de
top niet meer op 4500 meter, maar op
2850 meter. Deze uitbarsting was veel
groter dan de beroemde uitbarsting van
de Krakatau tussen Sumatra en Java in
1883 en er zijn ook veel meer mensen
omgekomen, naar schatting zo'n zestig
duizend.'
Kalimantan
Verstappen werkte voor de
Topografische Dienst in Djakarta en was
tevens docent aan de Gadjah Mada
Universiteit in Djokjakarta en aan het
beroemde Instituut voor Technologie
(ITB) in Bandoeng. Vijfmaal ging hij
een paar maanden naar Sumatra om
veldwerk te doen. Ook grote delen van
Java, Bali, Lombok, Sumba, Sumbawa,
Flores en de Molukken struinde hij af.
Kalimantan bezocht Verstappen maar
eenmaal. 'Die keer zal ik alleen niet snel
vergeten. Het was in 1953. Ons vliegtuig
was het eerste grote toestel dat na de
oorlog op een klein landingsbaantje in
het binnenland ging landen. De bewo
ners hadden de bomkraters met hun
handen dichtgegooid en met blote voe
ten aangestampt. Die maatregelen ble
ken niet voldoende en we landden met
onze neus in de grond.'
In 1957 werden als gevolg van de kwes
tie Nieuw-Guinea alle Nederlanders het
land uitgezet. Verstappen had vrijwel
onafgebroken in Indonesië gezeten en
werd terug in Nederland met de nek
aangekeken, want hij had tenslotte onder
het bewind van Soekarno gewerkt.
Gelukkig was daar nog prof.ir. W.
Schermerhorn. 'Schermerhorn was als
premier nauw betrokken geweest bij de
overdracht van Indonesië in 1949. Na
zijn aftreden richtte hij het International
Training Center (ITC) op. Ik kende
hem persoonlijk en kon direct bij het
ITC aan de slag. Dat was logisch. Mijn
eerste klus lag echter minder voor de
hand: een karteringsopdracht in het toen
nog niet aan Indonesië overgedragen
Nieuw-Guinea. Schermerhorn verzeker
de me dat het goed zat en toen ben ik
maar weer die kant opgegaan.'
fc>terreng(eber^te
Verstappen zou tot zijn pensioen bij het
ITC blijven werken. Indonesië werd de
hofleverancier van studenten voor het
ITC tot 1992, toen minister Jan Pronk
moessQn
Eerste gfeomorfologfis
kaart
van
Ind
onesië
24
