BUITEN
HET
GAREEL
Omslag van Buiten het gareel, met als onder
titel Indonesische roman. De eerste druk ver
scheen in 1940. De tweede druk (afgebeeld)
volgde een jaar later.
Soeivarsih Djojopoespito. Foto: Koninklijk Instituut voor Taal-,
Land- en Volkenkunde (KITLV), Leiden.
ven in het gareel van de nieuwe opkomen
de nationalistische wereld. Centraal in het
boek staat het belang van goed onderwijs
aan Indonesische kindertjes - waarom
zouden zij Nederlandse plaatsnamen moe
ten leren? - en de voor vrouwen zo pijnlij
ke kwestie van het polygame huwelijk.
Soewarsih verschijnt bijna op iedere blad
zijde. Net als Soelastri leefde ze liever in
armoede maar voor haar ideaal, dan te
profiteren van een westerse opleiding en
goedbetaalde functies te vervullen. Liever
arm en idealistisch dan - of neen, er was
voor haar geen keuze.
idealen
Na Buiten het gareel volgen de andere
publicaties. Haar thema's waren evenwel al
duidelijk uiteengezet en concentreerden
zich op de bewustwording van
Indonesische vrouwen. Ze was blij met
iedere waardering en er ook verrast over.
Hoe overtuigend, en bijna militant zelfs, ze
in haar publicaties klonk, zo bescheiden
was ze over de betekenis van haar werk.
Toen ze wist dat Rob Nieuwenhuys in zijn
Oost-Indische Spiegel over haar had geschre
ven, vond ze: 'Ik wist niet, dat wat ik toen
Partini in dezelfde tijd, maar nu in Nederlandse kleding. Dit meisje lijkt via de
fotograaf met ons te flirten. 'Niet vrij van koketterie'schrijft Rob Nieuwenhuys
behoedzaam (foto: K 11'Lij Leiden).
schreef van blijvende aard zou zijn en dat
men er aandacht aan zou besteden.'
Zo'n 35 jaar na de eerste editie, vertaalde
ze Buitelt het gareel in het Indonesisch. Nu
heette het Manusia bebas, de vrije mens.
Over de vertaling zei ze: 'Ik beschouw het
als een testament voor onze jongeren, dit
simpele, wat ik ze aan heb te bieden. Het
leven zonder idealen is dor en droog.'
Op 24 augustus 1977 overleed Soewarsih
aan een hersenbloeding. Ze werd maar 65
jaar oud. Buiten het gareel is nog steeds bij
antiquariaten verkrijgbaar en dat is goed.
In deze eerste Nederlandstalige roman van
een Indonesische vrouw zien we de andere
wereld van Indië voor ogen.
Die was er óók.
Volgende keer in het
Damescompartiment: bestseller-auteur
Diet Kramer. Haar meisjesboeken zijn alom
bekend: Stans van de vijfjarige,
Eindexamen 1940 en Razende Roeltje zijn
bijna allemaal vaak herdrukte titels. Voor
volwassenen schreef Diet Kramer haar aan
grijpendste werk: Onrustig is ons hart
(1939). In deze prachtige roman vertelt zij
over het leven van Henriëtte van
Roodenoord, hotelhoudster te Batavia in de
jaren dertig, crisistijd. Wat deed Indië met
haar?
45 ste jaargang - nummer 10 - april 2001
37
