(Loquat) en Fragaria ananassa (Aardbei).
Rutaceae (Wijnraitaclitig'en)
Veruit het belangrijkste geslacht met
tafelvruchten is Citrus (Jeruk), met vele
soorten variëteiten en cultivars vertegen
woordigd. Vrijwel alle soorten zijn
inheems in Indo-malesia. De bekendste
soorten zijn C. maxima (Pomelo, Jeruk
bali), C. reticulata (Mandarijn, Jeruk
keprok), C. sinensis (Sinaasappel, Jeruk
manis)Vele andere Citrus soorten wor
den in de keuken gebruikt of voor het
bereiden van drankjes. Het eetbare deel
is het in partjes verdeelde pulp, ontstaan
uit het endocarp van de vruchtwand.
Een weinig bekende vruchtboom van
deze familie is Aegle marmelos (Maja)
Clausena lansium (Wampi) is wel in
Malaysia maar niet in Indonesië bekend.
Sapintlaceae
Deze wijdverbreide familie is een van de
belangrijkste leveranciers van fruitbo
men. Het eetbare deel van een
diverse wilde soorten die uitstekend fruit
leveren.
Andere fruitbomen die tot deze familie
behoren zijn Litchi chinensis (Leci) en
Dimocarpus longan (Kelengkeng,
Longan)Hoewel van beide soorten
inheemse vormen in het Maleise gebied
voorkomen, zijn veel van de gekweekte
vormen ingevoerd uit het vasteland van
Azië.
Ten slotte is vermeldenswaard Pometia
pinnata (Matoa); vooral uit Nieuw-
Guinea zijn vormen bekend die goed
fruit leveren en aan populariteit winnen.
Ook deze pantropische familie van uitslui
tend houtige gewassen, levert veel fruitbo
men, waarvan de bekendste uit Amerika
zijn ingevoerd, zoals Manilkara (Achras)
sapota (Sawo, Ciku - zie afbeelding)Het
sappige bruine vruchtvlees met de mus
kusachtige geur is ook zeer geliefd bij
vleermuizen. Andere bekende soorten zijn
Chrysophyllum cainito (Starapple, Sawo
ijo) die vooral als sier-
boom wordt aangeplant,
Pouteria campechiana, en
P sapota. Weinigen weten
dat diverse inheemse
soorten van Palaquium
en Pouteria eveneens
smakelijke vruchten leve-
Erbis of Markisa, bloem en vrucht (uit
Bakhuizen van den Brink).
Sapindaceae vrucht is de zaadrok of
zaadhuid. Allereerst is daar het geslacht
Nephelium met als meest geliefde soort
N. lappaceum (Rambutan - zie afbeel
ding) Ook dit is een soort waarvan tal
rijke rassen of cultivars bekend zijn,
zoals Aceh, Macan, Nyonya, et cetera.
Minder bekend is N. ramboutan-ake
(Kapulasan), maar daarnaast zijn er
46 ste jaargang - nummer 1 - juli 2001
ren.
Solanaceae
(Nac 11 tsc 11 acle-at 111 i ge r
Deze familie waartoe
aardappel en tomaat
hoort, telt een aantal
ingevoerde tafelvruchten.
De bekendste is wel
Cyphomandra betacea
(Terong belanda) die,
enigszins zure, bessen
levert. (Cyphomandra is
kortgeleden verenigd met
het grote geslacht
Solanum). Ook de
geslachten Physalis
(Ciplukan) en Solanum
tellen enkele soorten met
eetbare vruchten.
Ste rculiaceae
Theobroma cacao (Coklat - zie afbeel
ding), afkomstig uit Amerika, is vooral
bekend als producent van chocolade, die
uit de zaden wordt gewonnen. Minder
bekend is dat uit de sappige arillus een
lekker drankje kan worden geperst, net als
bij Passiflora soorten.
Ochse
Tiliacae (Lindeachtig'en)
De bekende sierboom Muntingia calabura
(Ceri) is op vele plaatsen ingeburgerd
nadat hij lang geleden uit Amerika is inge
voerd. De kleine mierzoete besjes zijn
vooral bij kinderen erg geliefd.
Vitaceae (Wijnstolsacntigfen)
Hoewel de druiven, Vitis vinifera
(Anggur), die in Indonesië op de pasar te
koop worden aangeboden, hoofdzakelijk
zijn geïmporteerd, wordt de soort hier en
daar met succes gekweekt.
Hiermee hebben de belangrijkste
Indonesische tafelvruchten de revue
gepasseerd. Uiteraard heb ik niet alle
vruchten kunnen of willen behandelen.
Hier en daar heb ik wel aangegeven dat er
meer is tussen hemel en aarde op het
gebied van eetbare vruchten dan algemeen
bekend is. Enkele, vroeger populaire soor
ten, zoals Kepel en Namnam zie je bijna
nooit meer op de pasar, terwijl steeds
meer buitenlands fruit wordt aangeboden,
zoals Kiwi's, Peren, diverse Cactus soorten
en dergelijke. Als dit stukje ertoe bijdraagt
dat u met nog meer belangstelling dan tot
nu toe naar tropisch fruit kijkt en ervan
geniet, dan is mijn doel bereikt.
Wie meer wil weten, inclusief het
kweken en dergelijke van tropische
vruchten kan ik de volgende werken
aanbevelen:
H.E Chin H.S. Yong: Malaysian
Fruits in colour. Kuala Lumpur:
Tropical Press Sdn Bhd, 1981.
K. Heyne: De nuttige planten van
Indonesië. Derde druk. Den
Haag/Bandung: W. van Hoeve, 1950.
J.J. Ochse R.C. Bakhuizen van den
Brink: Fruit and Fruitculture in the
Dutch East-Indies (Vruchten en
Vruchtencultuur in Nederlandsch Oost-
Indië). Batavia: Kolff Co., 1931.
PE. Page: Tropical tree fruits for
Australia. Brisbane: Queensland Dept.
Primary Industries, 1984.
E.W.H. Verhey R.E. Coronel: Prosea
2. Edible Fruits and Nuts. Wageningen:
PUDOC, 1991.
Voor de wetenschappelijk geïnteres
seerden:
L. van der Pijl: Principles of dispersal in
higher plants. Derde druk. Heidelberg:
Springer Verlag, 1982.
ES.R Ng: 'Forest tree biology'. In: Earl
of Cranbrook, Key Environments,
Malaysia. Oxford: Pergamon Press,
1988, pp 102-125.
33
