Het traditionele houtsnijwerk van
Lombok heeft hij zo onder de knie en
verrijkt hij met totaal nieuwe elementen.
Spoedig staat hij in de lokale ateliers les
te geven en toont hij hoe het eentonige
motief van een rijtje eendere figuren,
kan worden verlevendigd met diermotie-
ven en bloemen.
Drijf veer
Ook zijn schilderwerk evolueert. Hoewel
het een basis van naïviteit behoudt, krijgt
het een volwassen realisme. Onderwerp
en kleur zijn zelden provocerend. Holis
hoeft niet te bewijzen. Hij maakt de din
gen zoals hij het wil en zijn plezier in het
werk is zijn enige drijfveer. Geen
modisch dictaat om te verkopen. Hij
kijkt door zijn ogen en maakt met zijn
handen.
Hij verkiest fijn werk boven de grove
lijn. Zand- en vulkaansteen zijn hem te
ruw. Speksteen maakt veel meer details
mogelijk, maar is schaars in Indonesië.
Nieuwe materialen en technieken boeien
hem bovenmate; ik doe hem een groot
plezier met twee hertengeweien. Uit het
ene mag hij voor mij als proef naar belie-
meer dan een aalmoes door een vriend
met een naai-atelier geholpen.
Overbodig geworden, eindigt deze uit
buiting met ontslag. Weer thuis kijkt hij
naar zijn broer die onverkoopbare teke
ningen produceert en leert hij beter
tekenen dan zijn leraar. Als deze wat
klust aan elektrische apparatuur, omdat
dit meer opbrengt, leert Holis ook hier
van het nodige. Hij blijkt een meer dan
gemiddelde intelligentie te bezitten en is
artistiek buitengewoon begaafd. Maar
wie merkt dit op?
In 1993, hij is inmiddels 22 jaar, wordt
hij letterlijk van de straat geplukt door
Diana, die een soort werkplaats leidt
waar jonge gehandicapten eenvoudig
knutselwerk leren. Producten als papie
ren en zijden bloemen, voorwerpen uit
wasknijpers en dergelijke, die ze met
weinig succes probeert te slijten.
Jaga ril mali
Yanti komt als consulente van het
Liliane-fonds in contact met Diana en
haar groepje pupillen. Haar adviezen en
suggesties worden dankbaar aanvaard.
Als Yanti en haar echtgenoot Fred hun
huis in Bandung tijdelijk onbeheerd
moeten laten, worden Holis en een
vriend zolang jaga rumah. Voor het eerst
in zijn leven krijgt de mensenschuwe
jongen verantwoordelijkheid. Als een
zuster en zwager van Yanti in het huis
komen logeren, neemt Holis op uitste
kende wijze de honneurs waar. Hij ont
vangt ze met een complete maaltijd en is
de perfecte gastheer. Hij blijft voor Yanti
en Fred werken en krijgt naast kost,
inwoning en zakgeld, ook tekenmateriaal
waarmee hij zich driftig bezig houdt.
Volkomen zelfstandig, zonder speciale
lessen, ontwikkelt hij zich tot een schil
der in de dop. Veel meer dan prentkaar
ten in aquarel verkoopt hij niet; maar het
is een begin.
Voor hun werk moeten Yanti en Fred
naar Lombok. Holis gaat mee. Op door
reis verblijven ze korte tijd op Bali waar
hij kennis maakt met de houtsnijder
Ketut in Bedulu. Deze verklaart hem na
twee weken al een volleerd houtsnijder.
ven snijden en kerven. Het andere mag
hij als beloning houden. Hij begint de
aandacht te trekken, mag op tentoonstel
lingen mee-exposeren en verkoopt rede
lijk. De opbrengst zet hij gedeeltelijk om
in gereedschap. Papier, doek, hout, steen,
aquarel, olieverf, zeefdruk en
airbrush; en wie weet straks ook buffelbot
en hertengewei. Alles vat hij aan om zich
beeldend uit te drukken. Aarzelend over
weegt hij een aanbod lessen te geven aan
de Non Gouvernementele Organisatie
(NGO) Kupu-Kupu, die gehandicapten
op Bali opleidt tot zelfstandige mensen.
Hij realiseert zich dat een leraarschap
vaak het einde van een artistieke carrière
betekent. Een dilemma: mag hij lotgeno
ten onthouden wat hem uit het slop heeft
gehaald? Op zijn visitekaartje heeft hij het
woord pelukis (schilder) vervangen door
seniman (kunstenaar)Uit zoveel duizen
den orang cacat (gehandicapten), die in
dit land verkommeren, is er een enkele
die de kans krijgt uit te groeien tot een
volwaardig mens. Zo een is de kunstenaar
Holis Sudin.
46 ste jaargang - nummer 3 - september 2001
11
in - van pelukis tot seniman
