Hongfaars expression! ste op cle piano
door Inge Diimpel
foto's: Frans Schreuder
Als Lili Krans op november
1Q8Ó sterft, is ze 83 jaar on A.
Biograaf Steve Roberson, oud-
leerling en bewonderaar, heeft
maar liefst zestien jaar nodig
gehad om de biografie van deze
bijzondere vrouw en begenadig
de pianiste te schrijven.
Het leven van Lili Kraus begint
op 4 maart 1903 in Boedapest
in een problematisch gezin.
Het huwelijk van haar ouders is slecht, de
geestesziekte van haar moeder openbaart
zich steeds duidelijker en Lili neemt daar
om al jong de zorg voor het gezin op
zich. Dit verklaart waarschijnlijk de drang
naar onafhankelijkheid en het doorzet
tingsvermogen in haar latere leven.
Gedreven
Lili wil danseres worden, maar haar
moeder bepaalt dat ze muzieklessen
moet volgen. Op achtjarige leeftijd doet
ze auditie bij de Royal Academy of
Music, waar haar aanleg en eigenzinnig
heid - ze weigert de verplichte piano
stukken te spelen - opvallen. Samen met
tien andere kinderen wordt ze aangeno
men. Als ze zeventien is studeert ze af
en vertrekt naar Wenen. Ze is gedreven
en blijft in de loop der jaren in de leer
bij Zoltan Kodaly, Bela Bartók, Arthur
Schnabel en bij vele andere beroemde
pianisten.
Kraus begint zich eenzaam te voelen en
naar een eigen gezin te verlangen. Otto
Mandl, veertien jaar ouder, welgesteld
en thuis in de wereld van literatuur en
theologie, is haar grote liefde. Er is ech
ter één nadeel: hij is getrouwd. Het
weerhoudt beiden niet een relatie te
beginnen en Lili raakt zwanger, een pre
caire situatie in 1929. Liever dan klagen
en bij de pakken neerzitten, zoeken en
vinden zij een oplossing om samen door
het leven te gaan.
In Wenen steekt het anti-semitisme rond
die tijd de kop op. Zowel Otto Mandl als
Lili Kraus zijn joods en Kraus besluit in
Berlijn bij Arthur Schnabel te gaan stu
deren. Hard werken is haar devies.
Dochter Ruth beschrijft in de biografie
het strakke werkschema dat haar moeder
dagelijks volgt.
In de eerste jaren speelt Kraus romanti
sche muziek - vooral Chopin - en krijgt
lovende kritieken alom. Haar repertoire
groeit, ze gaat zich steeds meer verdie
pen in Mozart en wordt de beste ver
tolkster van zijn muziek. 'It is my
God-given duty to consecrate my life to this
music,' zegt ze. Kraus spreekt zeven talen
en went zich aan om wanneer zij ergens
concerteert, de stukken in de landstaal in
te leiden.
Inferno
Kraus maakt haar solodebuut in het
Kurhaus in Den Haag en vanaf die tijd
heeft ze solo-optredens in alle grote ste
den in Europa. Ook speelt ze samen met
violist Szymon Goldberg, wiens leven
Lili Kraus en
Szymon Goldberg
op hun eerste
Indië-tournee in
1936.
46 ste jaargang - nummer 3 - september 2001
15
