Damescompartiment Online
Meer lezen over Marie van Zeggelen
en andere schrijfsters over Indië?
Bezoek dan het Damescompartiment
Online op www.damescompartiment.nl
Wilt u Vilan schrijven, dan kan dat
ook: Postbus 11082, 2301 EB Leiden.
len. Ook was ze ondanks haar afkeer van
het Europese in Indië toch betrokken bij
die maatschappij. Ze was lid van de
Roemer Visscher Vereeniging, actief in
de Indische vrouwenkiesrechtbeweging
en stond met anderen aan de wieg van
het Studiefonds tot Opleiding van
Vrouwelijke Inlandsche artsen. Ook reis
de ze rond 1912 over West- en Midden-
Java om propaganda te maken voor de
Indische afdeling van de Nederlandse
tentoonstelling De vrouw 1813-1913.
Dankzij haar inspanningen kwam er een
nagebouwd en gemeubileerd 'Indisch
huis', waar men zich aan kon vergapen.
In 1916 keerde het echtpaar Kooij-van
Zeggelen definitief terug naar
Nederland. Hier volgde Marie de roem
ruchte Anna de Savornin Lohman op
als hoofdredactrice van De Hollandsche
Lelie, een blad dat het midden hield tus
sen Opzij en Libelle. Ook hierin schreef
ze met veel genegenheid over haar
Indische verleden. In 1932 verscheen de
verhalenbundel Indische levens (1932),
en tijdens de Tweede Wereldoorlog
werkte ze aan een biografie van Kartini,
die in 1946 verscheen.
Tot op hoge leeftijd bleef ze schrijven en
schilderen, en de waardering genieten
van haar publiek. Het raadsel van haar
leven blijft tot op de dag van vandaag
bestaan. Want hoe kon het, dat zij die
zich zo afzette tegen het Europese ele
ment in Indië en een van haar boeken
Onderworpenen (1908) noemde, en tege
lijkertijd juist die invloed idealiseerde?
Volgende keer in Moesson: Augusta de
Wit, romancière en journaliste. Zij
schreef het even geprezen als verguisde
Orpheus in de dessa (1903) en publiceer
de lyrische natuurbeschrijvingen. Maar
zij was ook geestig. Zo verzuchtte zij:
'Menschelijkerwijs gesproken, is het
onmogelijk aan een rijsttafel deel te
nemen, en zich niet ontzettend te over
eten.'
Mooie
bedoelingen
'Buiten werd het
"breng-breng" al
sterker en sterker, stem
men krijschten en gilden daar
tussen. "Moeder, moeder," schreidde de
kleine Aja. Er was niets aan te doen, het
waren de zeeroovers, dat wist moeder,
en grootmoeder en de kinderen wisten
het ook. Het was al eens meer gebeurd
op het stille eiland, dat de Alfoeren, de
bekende zeeschuimers, wetend, dat alle
mannen in het bosch werkten, gekomen
waren, om alles te stelen, wat van hun
gading was en vrouwen en kinderen mee
te voeren als slaven. Toen waren Bo's
familieleden en hij zelf aan het gevaar
ontsnapt Buiten schreeuwden de
vreeselijke stemmen al harder en harder
en daartusschen klonk de duivelsche
krijgsmuziek. Grootmoeder bad: "Allah!
Allah! Wees ons genadig! Alle geesten,
die om ons zijn, helpt ons!" maar met
een krakend geluid viel de deur in, het
wilde geschreeuw drong tot in het huis.
Achter elkaar drongen zes donkere naak
te mannen naar binnen.'
Met deze scène begint de ellende voor
de hoofdpersoon Bo, een achtjarig jon
getje van het eiland Banggai, gelegen bij
Celebes. Met zijn gezin wordt hij ont
voerd en vervolgens beleeft hij allerlei
avonturen die voor de lezende kindertjes
spannend
moeten zijn
geweest. Voorin
het boek meldt de
schrijfster ook nog 'deze
geschiedenis berust op waar
heid', zodat er niet meer getwijfeld mag
worden aan het leven van Bo zoals het
gepresenteerd wordt. Maar hoe meesle
pend het verhaal ook is, toch getuigt het
meer van mooie ethische bedoelingen
dan van waarheidsgehalte. Het ellendige
bestaan van Bo keert namelijk ten goede
als hij een blanke zendeling ontmoet die
dikwijls voorleest uit het 'Groote Boek',
de bijbel. Door hem kan Bo terugkeren
naar zijn land, want, zo hoort hij: 'Alle
menschen en alle kinderen, die bij ons
zijn en bij ons willen blijven, zijn vrij en
worden onze vrienden. As je als een
klein vriendje bij ons wilt blijven, mag je
dat en als je naar je land terug wilt, dan
mag je dat ook en blijf je toch ons
vriendje.'
De sterke blanke man brengt het goede
in Indië, is de onderliggende gedachte,
en dat was vooral voor het Hollandse
publiek een fijn idee.
Indisch huis
In de loop der jaren bouwde Marie van
Zeggelen een omvangrijk oeuvre op. Zij
publiceerde novellen, historische
romans, toneelstukken en talloze artike-
46 ste jaargang - nummer 4 - oktober 2001
39
