De avonturen van Bontekoe
fraPP
Het Journaal
van Bontekoe
moessQn
Een van de mooiste teksten uit de zeven
tiende eeuw is toch wel het scheepsjour
naal van Bontekoe. Het journaal is voor
de zoveelste keer uitgegeven, ditmaal
vertaald in hedendaags Nederlands door
schrijver Thomas Rosenboom.
Niet alleen blijft het Journaal van
Bontekoe keer op keer boeien en is het
-i TLJ
buitengewoon goed geschreven, je komt
ook tot het besef dat Bontekoe alles in
zich had om in de 21 ste eeuw carrière te
maken als directeur van bijvoorbeeld de
Nederlandse Spoorwegen.
Ook Bontekoe had tenslotte veelvuldig te
maken met onregelmatige werktijden,
een slechte CAO, slechte pensioendek
king, beroerde weersomstandigheden,
materiële schade en materiaaltekort,
tekort aan personeel, muitend personeel,
agressie van de autochtone bevolking, et
cetera - maar Bontekoe wist altijd wel
een oplossing te vinden. Een topma
nager dus. Om te beginnen
vanwege zijn uitstekende
communicatieve vaardighe
den: 'lek maeckten het volck
altijdt wijs, dat wy dicht aen
landt waren, datse goede
moet souden houwen
Daarnaast was Bontekoe
besluitvaardig in stress
situaties: 'Mannen, ga bij
elkaar zitten en eet eerst de
buik maar eens vol, dan
zien we daarna wel verder.'
Zijn improvisatievermogen
kende geen grenzen:
'Daarop trok ieder zijn hemd uit en die
werden tot zeilen aan elkaar geflanst' (in
het origineel: 'en flanstese aen malkan
der'')
Ook beschikte Bontekoe over een scher
pe blik: 'Sy saghender soo vreesselijck uyt
als bullemannen.'
Daarnaast bleek Bontekoe zeer goed in
staat om situaties helder
uiteen te zetten: 'Daer
sat ick als een schaep tus-
schen twee wolven, niet
duysent vreesen. Godt
weet hoe ick te moede
was.'
En ten slotte was
Bontekoe gevoelig voor
non-verbale signalen:
'De Spanjaarden
beschoten de sloep,
waarmee ze te kennen
gaven dat ze onze man
nen niet aan land wens
ten.'
Persoonlijk spreekt de zeventiende-
eeuwse versie mij meer aan. Die is min
der moeilijk dan je misschien zou
verwachten en kan zo charmant zijn -
zeker de stijl van Bontekoe. Ook gaat er
nogal wat verloren in de vertaling.
Enkele van de bovenstaande citaten heb
ik daarom in het origineel weergegeven.
Maar wie liever modern Nederlands
leest, doet er goed aan de vertaling van
Thomas Rosenboom te nemen. (GOP)
'We vlogen de lucht in, met de
complete bemanning, 119
personen op het moment van
ontploffing, toen het schip in hon
derdduizend stukken sprong.
Omstreeks zestig personen die het
water aan elkaar doorgaven ston
den recht voor de mast; die wer
den allen tezamen weggevaagd en
tot moes geslagen, zodat men niet
begreep waar hun lichaamsdelen
of die van alle anderen gebleven
konden zijn. En ik, Willem
Ysbrantsz. Bontekoe,
toentertijd schipper, vloog mee de
lucht in. Ik meende dat
daarmee mijn einde gekomen was,
maar bij het opvliegen bleef ik bij
mijn volle verstand en ervoer ik
een lichtheid in mijn hart die, zo
scheen het, zelfs nog met enige
vrolijkheid vermengd was - en zo
kwam ik weer neer in het water,
tussen de wrakstukken en planken
van het schip, dat geheel aan
duigen was. Toen ik in het water
lag kreeg ik zoveel nieuwe moed,
dat het leek of ik een nieuw mens
geworden was.'
Uit het Journaal van Bontekoe
Het Journaal van Bontekoe
hertaald door Thomas Rosenboom
ingeleid en geannoteerd door Vibeke
Roeper
Athenaeum-Polak Van Gennep:
140 pag. (paperback)
ISBN 90 253 0304 8
prijs 35,92 16,30
46
