Meijden
Damescompartiment Online
conservatieve koloniale mentaliteit ten
toon, waaruit duidelijk wordt hoezeer zij
zich thuis gevoeld moet hebben in een
beschermde Europese enclave.
C liineesclie broedertjes
Alles begon met het Nieuw Volledig Oost-
Indisch Kookboek. Recepten voor de volle
dige Indische Rijsttafel, zuren, gebakken,
vla's, confituren, ijssoorten, met een kort
Aanhangsel voor Holland. Verdeeld over
afdelingen als 'rijst', 'boemboe's', 'sambe-
lans' en 'kwéé-kwéé's' gaf mevrouw
Catenius in meer dan duizend recepten
een duizelingwekkende opsomming van
allerlei 'Indische spijzen' zoals zij ze
noemde. De lezeressen die zelf wensten
te koken, kregen nuttige aanwijzingen. En
een waarschuwing, met een dubieus
compliment aan kokkie. In de woorden
van mevrouw Catenius: 'Bij twijfel of
onkunde late de vrouw des huizes gerust
de bereiding van enkele bijzondere spij
zen aan kokkie over, natuurlijk aan eene,
die meer weet dan een kampongvrouw,
die men, bij gebrek aan beter, den weids-
chen naam van kokkie gaf, doch die zelve
nog veel moet aanleren. De bedrevenheid
van de kokkie wordt trouwens door de
huisvrouw spoedig genoeg aangemerkt.'
Het Oost-Indisch Kookboek sloeg aan.
Herdrukken volgden. Wie deze bestu
deert, leest een culinaire geschiedenis van
Indië. Oude recepten lijken helaas verloren
te zijn, zoals voor koekjes als 'Chineesche
broedertjes' en 'Kaapse Wolken' of voor
het genot van een Koningin Emma Taart.
Het kookboek kreeg behalve de publieks-
gunst ook lovende recensies. Op de
Haagse Ivooktenstoonstelling in 1904 ont
ving het zelfs een gouden medaille, net als
het nieuwste boek van mevrouw Catenius
getiteld De specerijen en ingrediënten der
rijsttafel: herkomst, aankoop, keuren, berei
den en drogen der Indische kruiden en verdere
benoodigdheden voor de rijsttafel zoowel voor
Oost en West-Indië als in Holland. Terwijl
mevrouw Catenius de glorie genoot van
een gevierd kookboekenschrijfster te zijn,
werkte ze aan een nieuw genre boeken.
Meer lezen over mevrouw Catenius?
Bezoek dan het Damescompartiment
Online op www.damescompartiment.nl/
Wilt u Vilan schrijven, dan kan dat
ook: postbus 11082, 2301 EB Leiden.
De eerste editie van het Oost-Indisch
kookboek verscheen in 1902.
Volledig Oost-Indisch
Kookboek.
RECEPTEN
Volcedioe Indisch* RusrTAPtu
MM», qua MEN. mi, LonrtTtmtx, ijssookto»
amf
Aanhangsel voor Holland
j. m j. artNius. van om mhjuen
Een handboekeen levensgids maar.
alleen voor Hollandse dames.
Levensgidsen moesten dat zijn, waaruit
Hollandse vrouwen konden leren hoe zij
hun plaats konden innemen en behouden
in Indië.
'Dat I lollandsche vrouwtje'
In 1908 verscheen een dik boek van ruim
driehonderd bladzijden, getiteld: Ons huis
in Indië, handboek bij de keuze, de inrich
ting, de bewoning en de verzorging van het
huis met bijgebouwen en erf, naar de eischen
der hygiëne, benevens raadgevingen en wen
ken op huishoudelijk gebied. Met dit boek
in de hand kon er nauwelijks wat mis
gaan, moet mevrouw Catenius gedacht
hebben. Allerhande uiteenlopende onder
werpen komen aan de orde, vanaf de
watervoorziening bij de woning, welk
huisraad aan te schaffen, witte mieren,
voeding, bedienden enzovoorts, enzo
voort. Ook uit dit boek spreekt de kolo
niale mentaliteit. Mevrouw Catenius
vindt dat Europese kleding altijd te pre
fereren valt boven het in een tropisch kli
maat zoveel gemakkelijker sarong kebaja,
dat afstand tot de bedienden ten alle tijde
gehouden moest worden en dat 'kazerne
kinderen' in een beschaafd Europees
huisgezin geen plaats hadden. Europees
zijn en blijven, daar ging het mevrouw
Catenius om:
'Ik kan de dames niet genoeg op 't hart
drukken; gaat om half 6 's avonds naar de
badkamer, kleedt u vervolgens en wandelt
met uw man en kinderen, want men ver
valt zoo spoedig in die afschuwelijke
malaise: "het is me te warm, om me te
kleeden; pffl Ik ontvang van avond maar
niet", en daar zit dan dat Hollandsche
vrouwtje lui in een wipstoel, haar kinde
ren aan de genade der baboes overlaten
de, want zoo kan ze de straat niet op.
Men blijve de Europeesche gewoonten
volgen om zich te Ideeden en niet in lui
heid en gemakzucht te vervallen.'
Voorin deze levensgids liet mevrouw
Catenius een foto van zichzelf afdrukken.
Een verstandige zet, want de onver
schrokkenheid van haar gezicht maakte
meteen duidelijk dat zij nooit 'dat
Hollandsche vrouwtje' in een wipstoel
was geweest. Dat ze aan ijdeltuiterij een
hekel had, is ook meteen duidelijk. Eens
te meer, als ze in het boek met kennelijke
instemming het rijmpje van de dichter
Cats citeert: "Geen schooner blanket/
Dan gezond en vet." Wie zij dan wel
was., een Hollandse dame die kon koken,
en die tot de gelukkigen behoorden die
oprecht meenden de wijsheid in pacht te
hebben.
Mevrouw J. i. CATCNIIjS-v** r*t
ÜITQAVÜ otsCKMAhU'-..
•ÜW NTNÖIX* '<fr
46 ste jaargang - nummer 10 - april 2002
35
