Een arena van verhalen
'Alle verhalen hebben recht van
bestaan maar ook: 'Een nuance
ring is geen ontkenning. Sterker
nog, in het boek gaat het voort
durend over die pijn en ontken
ning'. Een selectie van korte
notities van de discussieavond
afgelopen maart in het Indisch
Iluis te IDen Ilaag, waar tekst
schrijver en componist Wouter
Muller 'de degens kruiste met
historicus Wim Willems naar
aanleiding van Willemsboek
De uittocht uit Indië.
door Victor Joseph
Het verhaal is inmiddels bekend. Het door
Willems geschreven boek De uittocht uit
Indië en het in Moesson (november 2001)
geplaatste interview met de schrijver
onder de titel 'Een arena van belangen'
veroorzaakten emotionele reacties binnen
de Indische gemeenschap. Een van die
reacties, van muzikant, tekstschrijver en
componist Wouter Muller, mondde uit in
een artikel met de uitdagende uitnodiging
gericht aan Willems om in debat te gaan,
omdat er veel is geschreven, maar 'er is
nog zoveel niet gezegd'.
Muller verwoordde het gemis aan bepaal
de verhalen 'zoals het verhaal van de
betrokkenen zelf(.Het verhaal van de
materiële nood en immateriële ontken-
ning(..)maar er is nog meer. Het is ook
het verhaal van Indische kinderen, die
daarmee moesten omgaan.' Moesson
februari 2002)
Geen debat
De als debat aangekondigde activiteit werd
geen debat en was vanaf het begin af aan
al geen debat in die zin dat twee opponen
ten stellingen innemen en in het openbaar
deze verdedigen of elkaar aanvallen in het
bijzijn van publiek. Eigenlijk lag het ant
woord al in de uitnodigende uitdaging of
uitdagende uitnodiging van Muller.
Hij stelde vooraf in het artikel om het boek
niet te verketteren, maar serieus te nemen,
om verder te komen.
Apart was wel de vorm van de avond:
zang versus het gesproken woord. Muller,
bekend van de voorstelling Wat is een
Indo?, is sterk in het aandragen van vra
gen en constateringen. Muller: 'In mijn
liederen zit de geschiedenis zoals ik die
heb meegekregen. Ik zing over verhalen
die in Indië begonnen zijn, maar daar niet
zijn geëindigd.' Muller pleit om samen te
kijken 'hoe we verder kunnen gaan met de
geschiedenis van de toekomst, de schakels
van Smaragd. Alle verhalen hebben recht
van bestaan.'
Repliek
Willems diende eenvoudig en simpel van
repliek met citaten uit het boek. 'Dit is
geen pleitrede voor het boek, maar ter
verduidelijking', merkte hij vooraf op.
Citaat op citaat volgde. Klip en Haar.
Wellicht is het beste om naar de hoofd-
stukkenindeling van De uittocht te verwij
zen dan de citaten weer te geven.
Wanneer je die indeling doorneemt, kun
je toch niet anders concluderen dat de
betrokkenen aan bod komen. De pijn,
ontkenning en materiële nood, om maar
een paar belangrijke elementen te noe
men, passeren de revue. Willems: 'Een
nuancering is geen ontkenning. Sterker
nog, in het boek gaat het voortdurend
over die pijn en ontkenning. Ik ben een
simpele historicus die met veel betrokken
heid en beleving het Indische verhaal pro
beert te schrijven en op te nemen in de
nationale Nederlandse geschiedenis.'
Willems onderstreept het belang van de
verhalen van de tweede generatie, van de
Hnderen. Dat dit niet in het boek is opge
nomen, ligt simpelweg aan de opzet: het
accent op de eerste generatie.
Dat de aankondi
ging van een debat
niet werd waarge
maakt, wil niet zeg
gen dat de
ontmoeting geen
nut heeft gehad.
Integendeel. 'De
arena van belangen'
versus 'de arena van
verlangen' kan het
beste een grote
'arena van verhalen'
worden. Van weten
schappelijke inzichten en kennis tot verha
lende emoties, door alle generaties heen.
Om zo te komen tot het verhaal van de
toekomst, dat we moeten vastleggen op
papier, cassetteband, MD's, videocamera
en oren en ogen. Vooral de tweede genera
tie aanwezig in het Indisch Huis speelde
hier op in, door te stellen dat het boek de
tweede generatie een raamwerk heeft gege
ven, zodat verhalen van ouderen maldcelij-
ker geplaatst kunnen worden tegen een
specifieke achtergrond. Die informatie in-
en ophaalslag is en blijft nodig. Zoals
Muller dat ook zingt over zijn vader: 'De
wonden zijn groot en de vragen gebleven.
Jij gaf mij de toekomst, nu geef ik jou het
verleden.'
Communicatie tussen generaties; dat is
waar bijvoorbeeld de vereniging INOG
(Indische NaOorlogse Generatie) mee
bezig is. Zij laten ooggetuigen of ouders
vertellen, terwijl men tegelijkertijd bang is
dat dit te emotioneel is voor de betroldce-
nen. INOG-leden in de zaal wijzen op de
titel van de in het verleden georganiseerde
bijeenkomst: 'Zwijgen is zilver, spreken
wordt goud'.
Vastlegden
Er zijn allerlei gevoelens ontstaan vanwege
formulering, woordkeuze en/of nuance
ring in De uittocht uit Indië of het artikel
'Arena van belangen'. Die emoties moeten
ook de ruimte krijgen om gehoord te wor
den. Het punt nu is het vastleggen van die
verhalen die allemaal het recht van bestaan
hebben, zodat een boek als De uittocht uit
Indië die emoties beter begrijpt en zodat
mensen een boek als De uittocht uit Indië
beter begrijpen. In beide gevallen is de fac
tor tijd onverbiddelijk, of zoals iemand dat
verwoordde: 'Pas wanneer onze ouders
wegvallen, zien we wat we missen'.
46 ste jaargang - nummer 10 - april 2002
9
