I
Donal Betel?
In mijn boekenkast liggen nu om
precies te zijn twee stripboeken:
nummer 775 en nummer 820 van
Donal Bebek, twee afleveringen van
de Donald Duck, die ik zes jaar gele
den heb meegenomen uit Indonesië.
Destijds gekocht met het idee om ze
als leerboekje te gebruiken en er mijn
Indonesisch mee op te vijzelen. Deze
Indonesische versies van de Donald
Duck zijn precies hetzelfde als de
boekjes die ik vroeger las, alleen
Mickey Mouse heet hier Miki Tikus,
en de ingezonden brieven zijn
afkomstig van Disney-fans met
namen als Budi, Fitra en Susi. Een
westerse strip in een Indonesisch
jasje dus. Maar wat zijn dan typisch
Indonesische strips? Een zoektocht
op het internet bood uitkomst.
Sri Asili
Het beeldverhaal, in Indonesië cer-
46 ste jaargang - nummer 11 - mei 2002
gam een acroniem van cerita ber-
gambar dat verhaal met plaatjes bete
kent, kent een lange geschiedenis die
is terug te voeren op de eeuwenoude
tempelreliëfs. De wereldberoemde
reliëfs van de Borobudur die het
levensverhaal van prins Siddharta
vertellen, zijn daar een goed voor
beeld van. Echter, de oude traditie
van het Indonesische beeldverhaal
ten spijt, verschenen pas midden
jaren vijftig de eerste Indonesische
stripboeken. In de koloniale tijd wer
den er wel korte stripverhalen en car
toons in kranten en tijdschriften
gepubliceerd, maar dit waren
Nederlandse strips, bedoeld voor een
Nederlands publiek. Bovendien
wordt er onderscheid gemaakt tussen
korte stripverhalen en cartoons in
kranten en tijdschriften, en stripboe
ken die als losse publicaties verkocht
worden. De laatste categorie, het
stripboek, vereist een tamelijk
geavanceerde en kostbare druktech
niek en, niet in de laatste plaats, een
lezersgroep die het zich kan veroorlo
ven de stripboeken te kopen. Door
de slechte economische situatie tij
dens en vlak na de onafhankelijk
heidsstrijd verscheen pas in 1954 het
eerste stripboek van een
Indonesische tekenaar op de markt.
R.A. Kosasih werd met zijn strip Sri
Asih, waarvan gezegd wordt dat de
Amerikaanse stripheldin Wonder
Woman de inspiratiebron is geweest,
de pionier van de Indonesische strip.
Een tiental Indonesische tekenaars
volgde Kosasih's voorbeeld. De the
ma's van de stripboeken die toen ver
schenen waren gebaseerd op Chinese
legenden, en qua tekenstijl duidelijk
geïnspireerd door de Amerikaanse
comics uit de jaren dertig, zoals
Flash Gordon, Prince Valiant en
Tarzan. Met name de silat of kung fu
stripverhalen - avontuurlijke verhalen
die zich afspeelden in Chinese set
tings en waarin de hoofdpersonen
zeer bedreven waren in oosterse
vechtkunsten - werden enorm popu
lair onder de Indonesische bevolking.
St ripvernuur
Opvoedkundigen en verschillende
groepen binnen de overheid hadden
echter kritiek op de buitenlandse
invloeden in de Indonesische strips.
Als reactie hierop kozen tekenaars
eind jaren vijftig steeds vaker voor
thema's uit de traditionele wayang-
verhalen en lieten ze Indonesische
volkshelden de hoofdrol vertolken in
hun strips. Van Kosasih verscheen er
een hele stripboekenserie met verha
len uit de Mahabarata en het
Ramayana, de Indiase heldendichten
die voor veel Javaanse wayangvertel-
lingen model hebben gestaan. De
overstap naar lokale thema's en
hoofdrolspelers bleek een schot in de I
roos en leidde ertoe dat de
Indonesische strip in de jaren zestig
een immense populariteit genoot. De
stripboeken waren als het ware een
reïncarnatie van de oude verteltradi
tie in Indonesië, en volkshelden uit
vroeger tijden maakten een come-
39
MPW&- TEKPi,>!jf
>£jlTAS
nwua vt:
rrPUNIXINGA'.
r^ot Bl
.'13MJ1S.N vJRjf*
•-• NW li-W <A
SA» »Wu',.
<Wi>Ka« p< sr/vuifT -
e fi-V. '«a j<i as^.p<.i -it wi;>»
1 MEN5RJ<Afl<1
'l^KSUO Af£-
11 JSWHSUWtJ1
T S6FSIT*W
J i-ELBetHl
5 *ANMN<£AM
