y!
De gfescmedeni
adalah cennA nu gblo!'
Z 288,2?* <«5-
back in stripvorm. De periode van
1960 tot 1970 wordt dan ook gezien
als het Gouden Tijdperk voor het
Indonesische stripboek. Iedereen las
de stripverhalen van Kosasih en zijn
collega tekenaars als Ganes TH,
Hans Jaladara en Jan Mintaraga, en
wel dankzij een briljante uitvinding
van lokale striphandelaars: de strip-
verhuur kiosk! Omdat de economi
sche middelen vaak ontbraken, maar
het lezen van strips enorm populair
was en als statussymbool werd
gezien, was het verhuren van strip
boeken een geniale vondst.
Stripver branding
Maar de kritiek op de stripboeken
hield aan. Zowel president Soekarno
als Soeharto hebben zich meerdere
malen negaüef uitgelaten over de
stripverhalen. Soekarno beschuldigde
de striptekenaars van het hebben van
staatsondermijnende ideeën en deed
hun werk af als zijnde westerse rom
mel. Op scholen en bij kiosken wer
den invallen gedaan om stripboeken
in beslag te nemen en vervolgens
massaal te verbranden. Ook presi
dent Soeharto had een uitgesproken
mening over stripboeken. Ze zouden
luiheid in de hand werken en geen
enkele educatieve waarde hebben.
Een allesbehalve stimulerende omge
ving voor de striptekenaars van eigen
bodem, en dat betekende het einde
van het Gouden Tijdperk voor de
Indonesische strip. Opvallend is dat
deze negatieve houding van de over
heid zelden ter sprake komt in artike
len over Indonesische strips. Veel
vaker wordt het onvermogen van de
Indonesische tekenaars om met hun
tijd mee te gaan en nieuwe verhaallij
nen en thema's te verzinnen als oor
zaak gegeven voor het einde van de
bloeiperiode van het Indonesische
stripverhaal. Hoewel deze kritiek niet
geheel onterecht is, zelfs wordt
erkend door enkele grote stripteke
naars, is het toch voornamelijk de
tegenwerking van de overheid
geweest die de Indonesische strip de
doodsteek heeft gegeven.
Censuurbepalingen, uitgeverijen die
onder streng toezicht stonden van de
overheid, publicatievergunningen die
pas verkregen konden worden na een
maandenlange bureaucratische pro
cedure, zijn een weinig inspirerende
omgeving voor striptekenaars.
Poke mon
De vraag naar stripverhalen bleef
echter ongewijzigd. Het lezen van
stripboeken was een populaire bezig
heid en daar veranderde niks aan.
Het gevolg was een enorme toename
van buitenlands materiaal dat ver
taald werd in het Indonesisch. Het
kopen van de rechten van buiten
landse stripboeken was bovendien
goedkoper dan het produceren van
een strip op eigen bodem. Door de
import van buitenlandse strips kwam
de Indonesische strip des te meer in
de verdrukking. Begin jaren tachtig
werd Indonesië overspoeld met ver
talingen van Donald Duck,
Spiderman, Flash Gordon en andere
Amerikaanse en Europese titels.
Sinds eind jaren tachtig zijn het voor
al Japanse producties als Dragon
Ball, Candy, Kung Fu Boy en het
alom bekende Pokémon die de
schappen van de kiosken vullen.
Indonesische initiatieven kunnen niet
op tegen het merchandisinggeweld
van de Japanse importtitels.
Pokémon, ook zeer populair bij de
jeugd in Nederland, overspoelt de
markt met tekenfilms, Tshirts, sti
ckers, petjes, posters, en wat al niet
meer. Daar is geen lokale stripteke
naar tegen bestand. De meeste
Indonesische tekenaars hebben al
moeite om tekenspullen, inkt, papier
en een drukker te betalen, laat staan
dat ze geld hebben voor de promotie
van hun strip.
Kapten Bandung
Sinds de jaren negentig ontstaan er
in de grote steden collectieven van
lokale striptekenaars die tegenwicht
trachten te bieden aan de buitenland
se concurrentie. Door professioneler
te werk te gaan en te opereren vanuit
beter georganiseerde stripstudio's,
hopen ze op te kunnen boksen tegen
de goed geoliede machines van strip
boekproducenten uit industriële
grootmachten als Japan en de
Verenigde Staten. Maar deze nieuwe
Indonesische stripstudio's hebben te
maken met een lezersmarkt die al
volledig in de ban is van geïmpor
teerde strips en maken daarom vaak
de fout buitenlandse stripboeken
zoveel mogelijk te imiteren. Met als
resultaat niets nieuws te bieden. Een
moessQn
-TAPI ONTUK- MENUNjANG
pap-iwisata
BCHOhlG
W f ITU MAH
C0PITA G£t-OJ
ANAR.-ANAK SP PI MNPUNGPVN TIPAK
PBKCAYA PAN MÊNGANGGAP LE&BNOA ITU
DAN /ARENA SUMH TpRLANJVR tANYAK
DITUUS Dt BVKU-BUIUJ SÉJARAH PAN
GBOGRAPi
PAPA &UATV PJAHTV AOJVM /v)«V-
^pATKAN KAP 10 TKA/TSISTOR PARI
OH..
akv -
AOJUvl SBNftNQ
t-RAPIOKl/.-MAAFMH am ya
voak Aran mphimsgausanmi/
KAKéNA KAMI/ SeuAU/Me/YeSMHI
KAm V APAIAH re MAN SB VA
UNTpk ITU KAV AKAfJ Hi/ATAK
^K&MMKv fi&RB!
,K!TA
AKW KmSAU
ser&AH
40
