de horizo
Op 11 oktober verschijnt het proefschrift Achter het
kawat was Nederland. Indische oorlogservaringen
en -herinneringen 1942-1995 van Esther Captain.
De vraag 'wat doet oorlog met mensen en wat
doen zij ermee?' stond in haar onderzoek centraal.
In deze Moesson een voorproefje van haar boek.
door Esther Captain
|en -herinneringen
Indisch zelfbewustzijn
Terwijl Indo-Europese
Nederlanders, Japans-Indische
nakomelingen en joden uit
Indië zich op hun raciale
afkomst en bijbehorende
geschiedenis manifesteerden,
benoemden ook steeds meer
Nederlandse Nederlanders zich
als Indische Nederlanders om
Geïnterneerden bleken in dagboeken
nauw met Nederland verbonden.
Hoewel de inval van de Japanners het
daadwerkelijke contact met het moe
derland had verbroken, was deze ver
binding in de verbeeldingskracht van
de geïnterneerden nooit beëindigd. In
soms hartstochtelijke fragmenten
maakten auteurs hun verlangen naar
Nederland kenbaar. Tot de verbeelding
sprekende thema's bleken het
Nederlandse landschap en klimaat:
zee, duinen, polders, ijsbanen maar
ook sneeuw, mist en vrieskou werden
als typisch Hollandse fenomenen zeer
gemist. Sommige geïnterneerden ver
beeldden hun hunkering in tekeningen
die ze in het kamp maakten. Ze maak
ten schetsen met titels als 'Hollands
winterlandschapje', 'als het wintert in
de polder' en 'langs de West-Friesche
Zuiderzeedijk'. Ook tekenden ze zeil
boten, molens en ophaalbruggen over
bevroren grachten. Wat geïnterneerden
in het kamp voor zich zagen, was
Nederland. Achter de omheining van
kawat of gedek was niet Indië, maar
Nederland.
Achter het kawat was Nederland, maar
ook na de oorlog bleef de oriëntatie op
Nederland bestaan. Memoires van
zowel Nederlandse als Indo-Europese
Nederlanders uit Indië uit vrijwel de
gehele naoorlogse periode kenmerken
zich door de gerichtheid op het moe
derland. De homogeniserende term
Nederlanders uit Indië stond in werke
lijkheid niet alleen voor mensen van
strikt Nederlandse komaf, maar ook
voor Nederlandse vrouwen en mannen
van Indo-Europese en joodse her
komst, die de oorlog binnen én buiten
de kampen hadden doorstaan. In de
jaren tachtig en negentig kwamen twee
ogenschijnlijk tegenstrijdige vormen
van identiteitspolitiek tot uiting.
moessQn
i
