geheim
1
3
m 4
Generaties praten over verzwegen oorlog
Mijn uiterlijk verraad mijn afkomst
Ja, als je de oorlog niet hebt meegemaakt kun je er problemen aan overhouden.
Ik ben een Indische vrouw van vijftig jaar. Tot mijn veertigste heb ik proble
men gehad met mijn identiteit. Werd ik heen en weer geslingerd over wie of
wat ik was. Uit bescherming is mij weinig verteld over de oorlog in Indië en het
krijgsgevangenschap van mijn vader. Daarom kon ik niet begrijpen waarom
ons gezin zo anders was. Toen mijn zoon zestien was, zijn wij gaan zoeken
naar onze roots. Eenmaal daar viel de puzzel voor mij langzaam op zijn plaats.
Langzaam, want het heeft nog enige jaren geduurd voordat ik me pas echt lek
ker voelde in mijn bruine vel.
Ik ben opgevoed als Hollands meisje, geboren in Holland met een Hollandse
moeder. Mijn uiterlijk verraad echter mijn afkomst. Ik heb me altijd anders
gevoeld; maar dat nooit uit kunnen leggen. Na een lange zoektocht begrijp ik
wat er was in het gezin waarin ik ben opgegroeid.
Ik voel me nu beter; een Indische vrouw, die haar afkomst durft te tonen op
podia. Vroeger verborg ik angstvallig mijn Indische gevoel. Maar nu genieten
zowel in Semarang als in Den Haag de ouderen van mijn Indische liedjes die ik
zing bij Toko Oen. Op de Pasar Malam Besar kwam na een optreden in het
restaurant een oude Indische dame naar mij toe die vroeg: ben jij een Indisch
meisje? Trots kon ik antwoorden: ja, dat ben ik. Ik heb veel last gehad van de
oorlog, maar nu niet meer. Herkenning en erkenning is belangrijk voor onze
groep.
I.J. Fraanje, Schagen
H
Poekoel teroes
Vandaag kreeg ik het oktobernummer van Moesson in de bus, en ik voldoe
gaarne aan de oproep om over de oorlog te schrijven, en wat ik daaraan heb
overgehouden. Ik ben nu 67 jaar. Als ik 's ochtends opsta, ben ik al moe. Ik
begin met uit te rusten en als ik iets doe, rust ik nog een paar keer uit. Als ik
klaar ben, rust ik weer uit. Het grootste deel van de dag doe ik niets en denk ik
over wat ik moet doen. Alles kost moeite, en ik stel alles uit. Ik begin pas als
het bijna te laat is.
Wat denk ik daarvan? Ben ik een zielige mislukkeling, die niets kan? Ja, zo zie
ik me vaak. Maar vaak vertel ik me ook, dat het niet mis is wat ik heb gedaan.
Per slot van rekening, ik heb Tjideng overleefd. Ik ben geëmigreerd, heb aca
demische graden gehaald, en een carrière gemaakt. Toen ik werkeloos werd,
heb ik weer een graad gehaald. Als iets gedaan moet worden, doe ik het. Ik
geef niet op, maar poekoel teroes. Dat heb ik in Tjideng geleerd.
Twee voorbeelden: Mijn moeder liet me altijd zien hoe ze voorwerpen verborg
voor de Japanners tijdens huiszoekingen. In 1972 reisde ik per trein naar de
Soviet Unie met papieren die mij in het gevang zouden hebben doen belanden
als ze ontdekt waren. Ik stond buiten terwijl mijn coupé onderzocht werd,
maar ze vonden niets, dankzij mijn moeder. Ik voelde me geweldig. Verder doe
ik vaak mee met lange afstandswedlopen. Ik strompel halfnaakt, uitgeput, en
bezweet voort, net zoals in Tjideng, maar ik weet dat ik het zal halen. En ik
voel me geweldig.
Gijs Beynen, Ankeny, Iowa, Verenigde Staten
flg
Spannend jongens
boek
Ik ben 61 jaar en in Soerabaja
geboren, mijn vader heeft aan
de Birma spoorweg gewerkt.
Gelukkig is hij na vier jaar
levend terug gekomen, hoewel
mijn broer en ik het op dat
moment helemaal niet leuk
vonden een strenge vader te
hebben. Wij hadden hem
amper gekend van voor de oor
log, tijdens de oorlog was het
bij ons een echt moeder en oma
huishouden geweest. Voor mijn
vijf jaar oudere zus lag dat heel
anders: Pap kwam terug.
Wij, de twee jongsten, hebben
de oorlog als een spannend jon
gensboek ervaren. Mijn vader
heeft weinig of niets aan ons
over akelige dingen uit het
kamp verteld, hoewel hij die
beslist heeft meegemaakt. Ik
ben zelf deze zomer naar de
rivier Kwai geweest en de rillin
gen liepen over mijn rug toen ik
de plek zag waar de krijgsge
vangenen geleefd en gewerkt
hebben. Heel zacht heb ik
gezegd: 'Lieve Pap, nu weet ik
wat je mee hebt gemaakt.'
Diezelfde rillingen voelde ik ook
toen ik over Vanessa
Kruijsboom las. Toch geloof ik
dat haar moeilijkheden meer
met de problemen van haar
vader te maken hebben. Als
deze man geen ervaringen met
de oorlog had gehad, dan had
hij waarschijnlijk wel andere
problemen gehad.
Wij hebben dankzij onze fan
tastische ouders gelukkig geen
problemen aan de oorlog over
gehouden. Maar ik geloof dat
de oorlog bij sommigen wel
doordrukt en littekens kan ver
oorzaken, zoals alles wat je
meemaakt je vormt.
Jorien Burlage v.d. Linden
(via e-mail)
i
