Adriaan van Dis:
'Mijn geheugen is
i
I
moessQn
Foto: Vincent Mentzel.
Iedereen deed zijn best om Indië
zoveel mogelijk te verzwijgen en
zoveel mogelijk bij Nederland te
horen. Men schaamde zich ervoor in
een repatriantenhuis te moeten leven.
Er woonde een Indisch gezin in ons
pension met zeven of acht kinderen
die allemaal een goede opleiding
genoten hadden, zelfs universitair
geschoold waren, en tóch presteerde
mijn vader het om op ze neer te kij
ken, terwijl hij zelf niks was.'
'In je nieuwe roman, Familieziek, krij
gen we een andere vader te zien dan in
je eerdere boeken,' zeg ik terwijl we hij
gend door het rulle zand het duin oplo
pen.
'Mijn vader was heel onberekenbaar.
Maar hij kon een hele charmante
man zijn, gastvrij, vrolijk, gul. Hij
kon uit de stad komen met prachtige,
dure cadeau's - iets waar ik mijzelf
helaas ook wel op betrap.
Indische duinen is voor mij een
belangrijk boek, omdat het laat zien
wat er gebeurt met kinderen die
opgevoed zijn met zoveel begrip voor
hun ouders. Ik heb ooit een boek
gelezen van Alice Miller over Het
drama van het begaafde kind. Zij
bedoelt dan niet een kind met een
hoog IQ, maar met de begaafdheid
om zijn ouders te behagen. Als een
kind te lang begrip heeft voor zijn
ouders, alles pikt en geen plek vindt
voor protest, dan kan dat protest op
latere leeftijd heel heftig worden. In
de literatuur van de tweede generatie
vind je dat, als je erop let, vaak
terug.'
'Tijdens je studie (Adriaan studeerde
eind jaren zestig, begin jaren zeventig
Nederlands in Amsterdam) raakte je in
de ban van Zuid-Afrika. Hoe is dat
gekomen?
'In die tijd begon ik veel te reizen. Ik
heb altijd een romantisch verlangen
gevoeld naar een ruim land, naar de
ruimte van de vergeelde tuinen uit
het familiealbum. In Afrika vond ik
die leegte. En toen ik eenmaal in
contact kwam met de Zuid-
Afrikaanse literatuur vond ik een
soort namaak-Indië: de verhoudin
gen, de vermenging, het koloniale -
dat vond ik ontzettend interessant.
De blanke boeren die zich hadden
vermengd met de hottentotten en
bosjesmannen, die waren aangeraakt
door die andere kleur - dat is op
oude foto's heel goed te zien. En
toch werd de kleur ontkend! De
Zuid-Afrikaanse schrijver Breyten
Breytenbach - met twee keer ey -
noemde hen bastaarden op zoek
naar zuiverheid. Door mij in Zuid-
Afrika te verdiepen, wist ik de slui
merende belangstelling voor Indië
telkens uit te stellen.'
'Ik was op zoek naar een soort sur
rogaat en naar een kolonie. In Zuid-
Afrika vond ik die toch nog een
beetje, in de literatuur althans.
Breyten Breytenbach was getrouwd
met een Aziatische vrouw. Onder de
Apartheid viel zo'n huwelijk onder
de ontuchtwet. De kleurgevoelig
heid, de schaamte voor je wortels...
het deed me allemaal erg denken
aan het zogenaamde Italiaanse bloed
van mijn vaders familie... de verloo
chening van de Indische voorou
ders. Toch grappig dat je bij zo'n
schrijver terechtkomt. Breytenbach
heeft mij tot de literatuur gebracht.
Hij zei: schrijf je verhalen op. In die
tijd was ik me nog helemaal niet
bewust van mijn achtergrond en
hoe het allemaal precies in elkaar
zat. Ik was alleen maar een boze
jongen. Maar door mijn belangstel
ling voor het Zuid-Afrikaans werd ik
me bewuster van mijn eigen achter
grond. Ik wist toen dat ik een heel
verhaal te vertellen had.'
'Hoe ben je er dan uiteindelijk bij
gekomen om Nathan Sid te schrij-
