Hartelijke groeten uit Ceylon
<7
Europese perspectieven in de post van verlofgangers
door Esther Captain
Bert Voorberg is verzame
laar van ansichtkaarten uit
voormalig Ceylon, het huidi
ge Sri Lanka. Hij heeft zo'n
450 verschillende kaarten in
zijn collectie, die de periode
van 1890 tot circa 1950
omspannen. Voorberg: 'Een
selectie uit zijn verzameling
is te zien in het Indisch
Huis. Je zoekt het verhaal
bij de kaarten, je geeft het
een eigen invulling.'
Voorberg, kwam door de adoptiepro
cedure van zijn twee kinderen in aan
raking met Sri Lanka. De
verwantschap tussen het vroegere
Ceylon en Nederland bracht hem
ertoe tijdens een bezoek aan Sri
Lanka op zoek te gaan naar afbeel
dingen van oude gebouwen uit de
VOC-periode. Deze bleken nauwe
lijks te bestaan: veel oud materiaal is
waarschijnlijk verloren gegaan van
wege het vochtige klimaat en omdat
de historische waarde ervan niet
werd onderkend. Wel waren er brief
kaarten met allerhande afbeeldingen:
op verlof naar en op thuisreis uit
Nederland stopte iedere verlofganger
in Ceylon. In Nederland, waar de
ansichtkaarten naar werden verzon
den, is veel materiaal bewaard geble
ven. 'Ik mag me gelukkig prijzen dat
Nederlanders verwoede verzamelaars
zijn', aldus Voorberg. 'In veel fami
liearchieven bevinden zich foto's en
prentbriefkaarten. Die worden regel
matig te koop aangeboden op veilin
gen en beurzen. Ook in Australië is
relatief veel historisch materiaal te
vinden door de komst van de
Burghers, die
in de jaren vijf
tig en zestig
vanuit Sri
Lanka naar
Australië ver
huisden.'
- éte.
N ieuw
medium
Het boeiende van de ansichtkaarten
is dat ze inzicht geven in de ontwik
keling van de koloniale fotografie. De
kaarten geven een beeld van het
leven in de tropen vanuit het
gezichtspunt van Europese fotogra
fen. Woodbury and Page, Samuel
Bourne, Linnaeus Tripe, H. Skeen
en C. Skowen hadden eigen fotostu
dio's. De oudste zwart-witfoto's uit
de collectie zijn van foto-atelier
A.W.A. Plate Co uit Colombo.
Rond 1850 trokken deze fotografen
naar Zuidoost Azië om het nieuwe
medium fotografie te beoefenen, in
die tijd een hele onderneming. De
zware uitrusting van camera's, statie
ven, lenzen, glasplaten en ander
materiaal werd in kisten vervoerd.
Vanaf 1870 werden op Ceylon foto
reportages gemaakt die vervolgens
als complete fotoboeken aan toeris
ten werden verkocht. Van deze foto's
werden ook kleinere afdrukken op
briefkaartformaat gemaakt. Rond
1912 werden de eerste ingekleurde
ansichtkaarten verstuurd.
Zowel de afbeeldingen als de hand
geschreven teksten op de kaarten
getuigen van een Europees perspec
tief op Ceylon en haar bewoners. Zo
zijn er veel kaarten met zogenaamde
volkstypen: Woodbury and Page
maakten ruim zevenhonderd portret
ten van verschillende 'menstypen'.
Ook koloniale mogendheden gaven
opdracht tot het fotograferen van de
moessQn
Colombo Apothecaries Co., ./.la.
Colombo, Ckylon.
40
