Toko Murah, ook catering
Heuvel Galerie 8
5611 DK Eindhoven
Tel/fax: 040-2463902
Genneperweg 22A (Franz
Leharplein)
5654 AH Eindhoven
Tel: 040-2511914
Elckerlyclaan 89
5625 EP Eindhoven
Tel: 040-2415483
kundige en vond veel voldoening in
haar bezigheden. Frans ging bij Philips
werken, maar had het minder naar zijn
zin, hij snakte naar meer vrijheid in zijn
werk. Frans en Tho, die elkaar al van de
lagere school kenden, bleven contact
houden. Toen ze in 1973 trouwden,
bleef Tho voorgoed in Eindhoven.
Het stel kreeg kinderen, en opende in
1976 het eethuis Borobudur. Er was in
Eindhoven veel interesse voor Aziatisch
eten, en het restaurant bood hun de
vrijheid waar Frans zo naar verlangde,
ook al betekende het langer en harder
werken. Tho stond in de keuken, en
kookte zoals ze van haar moeder had
geleerd. Tho: 'Ik wilde dat klanten het
eten herkenden en het gevoel kregen dat
ze lekker thuis zaten te eten.' Ze bouw
den een grote kring van trouwe klanten
op. Jarenlang ging alles naar wens. Tho
kookte graag en ze waren zelfstandig.
Maar er begon toch iets te knagen. Het
restaurant vergde te veel. Frans: 'We
mistten onze vrienden, hadden geen
sociaal leven. Als onze vrienden vrij
waren, werkten wij en andersom.' Tho:
'Bovendien werden onze kinderen gro
ter en kwamen op een leeftijd dat ze ons
nodig hadden. Ik wilde er voor hen
zijn.' Na twaalf jaar wilden de Ong's er
eigenlijk mee stoppen.
Tegelijkertijd, ook in Eindhoven, had de
Nederlander Hans van Houten plannen
om een derde toko te openen. Hij was
in 1950 gestart met een warung keliling,
en zijn vaste toko Murah liep zo goed,
dat er uitbreidingsplannen waren. Via
de toko van Van Houten werden er
kookcursussen gegeven, en de cursus
leidster kwam geregeld bij Borobudur
om haar leerlingen te laten proeven hoe
een gerecht smaken moest. Toen Van
Houten besloot dat er een derde toko
moest komen, werden Frans en Tho
gevraagd of zij die niet wilden.leiden.
Het bleek het juiste moment. Tho kon
blijven koken, Frans had zijn vrijheid en
door de winkeltijden bleef er meer tijd
over voor gezin, familie en vrienden.
De supermarkt is verdwenen uit de
foodcourt, dat betekent dat er een
steeds gemengder publiek bij Toko
Murah komt; Indischen,
Nederlanders, en de laatste jaren een
groot deel Turkse en Marokkaanse
moslims. Tho: 'Door al die dieren-
ziekten zoals bse eten veel mensen
vegetarisch. En doordat het eten halal
is, zonder varkensvlees, hebben we
veel moslims als klant.' Ook kookt
Tho zonder vetsin, een Chinese
smaakversterker die bij veel mensen
een allergische reactie kan opleveren.
'Indonesisch eten is gewoon gewor
den voor Nederlanders', stelt Frans.
Fastf ood
Frans en Tho zijn haast niet uit de
toko's weg te slaan. Tho: 'We gaan
wel eens weg, voor een bruiloft of een
verjaardag, maar nooit lang en niet
om te luieren. Ik kan de zaak toch
niet uit mijn hoofd zetten. Eigenlijk
ben ik gewoon bang dat het misgaat
als ik er niet ben.' Vakantie is een rela
tief onbekend begrip bij de Ong's.
Tien jaar geleden waren ze voor het
laatst echt op vakantie. Toen brachten
ze een bezoek aan Tho's 86-jarige
moeder, die in Jakarta nog steeds haar
eigen koekjeswinkel heeft.
'We werken veel, maar de drukte is
niet te vergelijken met de drukte die
een restaurant met zich meebrengt',
merkt Frans op. 'Om zes uur is de
winkel dicht. In het restaurant pas om
elf uur. We bedienen ook niet meer.
In Borobudur moest Tho alles a la
carte maken. Hier niet, hier is het
fastfood.'
Halal
Inmiddels is de toko in de Heuvel
Galerie een goedlopende zaak. Het
foodcourtprincipe, waarbij allerlei
eettentjes een gezamenlijk terras in
het midden hebben, is een aantal
jaren geleden ook in Eindhoven toe
gepast. Zo zitten er in de kelder van
het moderne winkelcentrum een
groenteboer, snoepwinkel, bakker,
lunchroom en de toko.
47 ste jaargang - nummer 7 - januari 2003 43
Borobudur
