De klok, de tijd en wij
door Juul Lentze
De klok regeert. Of beter gezegd, het is de tijd die de klok aangeeft die ons in
zijn macht heeft. De klok geeft de tijd aan die we vaak maar aan ons voorbij
laten gaan. En dat er nota bene van ons wordt verwacht dat we de tijd ons
gegeven, zo goed mogelijk zullen besteden.
We leerden op de klok kijken toen we leerden
lezen. Een grote wijzer en een kleine wijzer,
midden in een cirkel van twaalf cijfers. Nu wist
je hoe laat het was! Maar toen droeg je als kind
geen horloge en werd je bevolen 'voor donker
thuis' te zijn of 'als het licht wordt mag je uit je
bed komen en niet eerder'. Op school luidde de
eerste bel als teken dat de schooldag begonnen
was en die bel hoorden we nog vele malen wan
neer de klok het juiste uur ervoor aanwees. Aan
het einde van de schooldag was je met de laatste
bel zo vrij als een vogel tot de klok zei dat het
etenstijd was, of tijd om te baaien om vier uur 's
middags of tijd voor het avondeten om zeven
uur en bedtijd om acht uur. Volwassen gewor
den was je nog meer gebonden aan klok en tijd,
want het was je bijgebracht dat tijd kostbaar is.
Dat verstreken tijd nooit weerom komt, en dat je
het daarom altijd goed moest gebruiken.
Klokken zijn er om ons hieraan te herinneren.
De zonnewijzer was er het eerst. De schaduw-
klok. Dat was natuurlijk handig als overdag de
zon scheen, maar wat als het mendoeng was of
als de nacht viel? Men keek dan naar de sterren
en de maan, of men gebruikte een bak met gaat
jes, gevuld met water, een grote kaars met stre
pen, een brandend olielampje of een zandloper.
Al die dingen werken als een klok. Totdat de
Chinezen de mechanische klok uitvonden en die
omstreeks de dertiende eeuw in Europa ver
scheen. Voor die tijd werd het verstrijken van de
tijd aangegeven door de seizoenen, maar als
iemand vroeg hoe ver het was naar het huis van
een vriend, was het antwoord vaak, 'een sigaret
roken ver'. Wij antwoordden toen wel eens op
zo'n vraag - en beschouwden het als een grap -
met een, 'o, niet ver, maar vijftien cent rijden
met de betjak'. Zonder er ons van bewust te zijn
hadden we een eeuwenoude aanwijzing van het
verstrijken van tijd gebruikt.
Nu hebben we een atomische klok die binnen
een seconde in 3 miljoen jaren accuraat is.
Ongelooflijk. Hij stuwt ons voort. Om zo laat
moet dit gebeuren en om zo laat dat. Tijd is
geld is ons motto. We mogen geen seconde ver
liezen. De Hollander staat hier bekend als punc
tualaltijd op tijd. In veel oosterse landen nemen
ze 't zo nauw niet en zo ontstond de uitdrukking
djam karet, rubber tijd. Er zijn mensen die de
kunst verstaan plenty te doen met hun geschon
ken tijd. Er zijn ook mensen die deze kunst niet
verstaan en hun tijd minder goed gebruiken.
Onlangs stond er een verhaal in onze krant dat
een diepe indruk op me maakte. Het ging over
Niu Tsai Chin geboren in Kaifeng, in de pro
vincie Hunan in China. Ruth, haar doopnaam,
werd geboren in 1904 gedurende de Ching
dynastie en groeide op in de Chinese republiek.
Haar leven is veelbewogen geweest. Ze vluchtte
naar Nanking tijdens de Japanse invasie en ten
slotte Shanghai, en bleef in China met zes kin
deren. Haar man Peter Lee vertrok in 1947,
door haar aangespoord, voor studie naar
Amerika in de veronderstelling dat alles goed
zou gaan. Het ging helemaal niet goed. Maar na
veel ontberingen en moeilijkheden arriveerden
Ruth Lee en haar kinderen in de States in 1953.
Peter overleed, en Ruth is trots dat al haar kin
deren desondanks een universiteitsopleiding
hebben gehad en Amerikaan werden. Alle zes
zijn het professionals: doktoren, ingenieurs,
computer specialisten. Op haar vijfennegentigste
won Ruth een gouden medaille in de Senior
Games. Ze liep de 1000 meter in 28 minuten
op gebonden, verminkte voetjes. Vijf en negen
tig jaren voerden haar naar die triomfantelijke
28 minuten op de klok. Ruth Lee, 99 jaar oud
nu, heeft zeker de levensjaren, de tijd die haar
geschonken werd in 1904, op een grandioze
manier besteed. Deze lente gaat ze naar
Maryland, meer dan 1000 mijl van Ocala van
daan, om haar twee jongste zonen te bezoeken.
Na zo'n verhaal hoop je dat de kostbare tijd die
jou werd geschonken op je geboortedag, zelfs
maar half zo goed gebruikt zal zijn als die van,
zoals haar kinderen haar noemen, 'Ma Ruth'.
Dat is niet zo makkelijk, want het is altijd later
dan je denkt.
moessQn
40
